وکیل انحصار وراثت در تهران یکی از کلیدی ترین نیازهای حقوقی ورثه از ابتدای اخذ گواهی انحصار وراثت تا تقسیم ترکه می باشد.
به طور معمول استفاده از تجربه وکیل ارث و انحصار وراثت زمانی انجام می‌گیرد که شخص فوت شده باشد و فرزندان یا ذینفع ها بخواهند به حقوق خود از اموال باقی مانده از شخص متوفی دست پیدا کنند.
همه انسان‌ها از سال‌های آغازین زندگی خود به دنبال برقراری رابطه و ایجاد تعاملات با یکدیگر هستند.
در بزرگسالی بیشتر تعاملات بر پایه امور مالی است و البته باید خاطر نشان کنم که این تعاملات مالی با مرگ نیز به پایان نمی‌رسند.
تعاملات مالی انسان‌ها پس از مرگ در قالب ارث و انحصار وراثت صورت می‌گیرد. به همین دلیل بسیار اهمیت دارد که افراد تکلیف اموال خود را پیش از مرگ مشخص نمایند.
علاوه بر آن، افراد برای آنکه بتوانند ترکه باقی مانده از شخص متوفی را تقسیم کنند، لازم است که حتماً اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت کرده باشند.
به جهت جلوگیری از پیچیده شدن دعوا و احقاق حقوق خود، توصیه می‌کنم که در این مسیر حتماً با یک وکیل انحصار وراثت کارکشته مشورت کنید.
اهمیت انحصار وراثت و اخذ گواهی آن زمانی مشخص می‌شود که وراث به هر اداره‌ای بخواهند مراجعه کنند؛ اولین چیزی که از آنان خواسته می‌شود، گواهی انحصار وراثت است.
پس بهتر است ورثه اطلاع داشته باشند که انحصار وراثت به چه معناست و چگونه می‌توانند اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت کنند.
در فرآیند انحصار وراثت، تعداد ورثه شخص متوفی و همچنین میزان ارثیه هریک از آن ها مشخص می‌شود.
توجه: توصیه من این است که قبل از آن که به وکیل انحصار وراثت در تهران یا شهری که در آن ساکن هستید، مراجعه کنید، ابتدا این مقاله را مطالعه نمایید. زیرا تمامی اطلاعاتی که هر شخص باید در مورد انحصار وراثت و گواهی انحصار وراثت بداند، در این مقاله گردآوری شده است.
البته که مراجعه و استفاده از تجربه و دانش حقوقی وکیل ارث و انحصاروراثت نیز در این مسیر بسیار کارگشا خواهد بود.
در ادامه این مطلب می خواهم ابتدا انحصار وراثت را تعریف کنم و سپس مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت را توضیح دهم.
پس تا پایان این مقاله با من همراه باشید.
انحصار وراثت چیست؟
زمانی که شخصی فوت می‌کند، به دلیل آنکه سیستم اطلاعاتی کشور به صورت یکپارچه برقرار است، شناسنامه فرد باطل شده و گواهی فوت صادر می‌شود.
از لحظه‌ای که شناسنامه باطل و گواهی فوت صادر شد؛ وراث دیگر نمی‌توانند در اموال به جا مانده از شخص متوفی دخل و تصرفی داشته باشند، اعم از آن که مال به جا مانده منقول باشد یا غیرمنقول و یا شخص همسر متوفی باشد و یا فرزند او.
در چنین حالتی است که افراد باید به دادگاه صالح مراجعه نموده و مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت را طی کنند.
علت اهمیت گواهی انحصار وراثت این است که تعداد ورثه حین فوت شخص متوفی مشخص گردد.
درواقع با محدود کردن و معلوم کردن وراث، از طرح دعاوی که ممکن است در آینده رخ دهد، خودداری می‌شود.
گاهاً دیده ام که مردی چندین همسر داشته و از هر کدام از آن همسرها نیز یک یا چند فرزند داشته است. از طریق گواهی انحصار وراثت، تعداد ورثه را زمان فوت شخص متوفی معلوم می‌کنیم.
به طور کلی باید این چنین بگویم که برای آنکه تکلیف ترکه و میراث به جا مانده از هر کسی مشخص شود، ابتدا باید ورثه معین گردد.
تعیین ورثه نیز باید در مرجع قانونی و مطابق با مقررات قانونی بروز صورت بگیرد. رای که دادگاه صادر می‌کند و به موجب آن ورثه را تعیین می‌کند، گواهی انحصار وراثت نامیده می‌شود.
از نام آن هم می‌توان به مفهوم آن پی برد. انحصار وراثت یعنی منحصر کردن ورثه به تعدادی خاص.
وارث کیست؟
رابطه میان افراد به دو طریق شکی می‌گیرد:
- نسبی
- سببی
افراد براساس رابطه سببی یا نسبی که با یکدیگر دارند، از هم ارث می‌برند.
البته این نکته را بیان کنم که زمانی ورثه مالکیت قطعی نسبت به ترکه پیدا می‌کنند که دیون متوفی را ادا کرده باشند.
به عنوان مثال این دیون شامل موارد زیر می شود:
- دیون مالی متوفی
- وصایای متوفی
- قیمت کفن و قبر متوفی
- و…
به عبارت دیگر تا وقتی که ورثه دیون متوفی را از ترکه پرداخت نکرده باشند، مالکیت آن ها نسبت به ترکه قطعیت پیدا نمی‌کند و نمی‌توانند نسبت به آن معامله‌ای انجام دهند. حتی اگر معامله‌ای هم انجام دهند، آن معامله نافذ نبوده و صاحبان دین می‌توانند آن معامله را رد کنند.
به عنوان وکیل انحصار وراثت در تهران باید عرض کنم که وراث به صورت کلی و به موجب قانون مدنی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
دسته اول: پدر و مادر، فرزندان و نوه‌ها
دسته دوم: اجداد پدری و مادری، خواهر و برادر
دسته سوم: عمه، عمو، دایی، خاله
نکته: همسر جزء دسته‌ها قرار نمی‌گیرد و در هر صورت از متوفی ارث می‌برد.
میزان ارث بری هر شخص چقدر است؟
سهم ارث زوجه
اگر متوفی فرزند داشته باشد، یک هشتم و اگر متوفی فاقد فرزند باشد، یک چهارم ارث خواهد برد.
سهم ارث زوج
درصورتی که متوفی فرزند داشته باشد، یک چهارم و چنانچه متوفی فرزند نداشته باشد، یک دوم ارث می‌برد.
سهم ارث مادر
اگر متوفی دارای فرزند یا خواهر و برادر باشد، سهم ارث مادر برابر با یک ششم و اگر فاقد فرزند یا خواهر و برادر باشد، سهم ارث مادر یک سوم خواهد بود.
سهم ارث پدر
اگر متوفی دارای فرزند باشد، سهم پدر یک ششم و اگر نداشته باشد، یک سوم است.
سهم ارث دختر (اگر متوفی فاقد فرزند پسر باشد)
اگر دختر نتها فرزند متوفی بود سهم او یک دوم یا نصف ترکه و اگر دو یا چند دختر بودند، سهم آن ها دو سوم ترکه خواهد بود.
سهم ارث خواهر (مشترک از پدر، درصورتی که برادر یا اجداد پدری نباشد)
اگر متوفی یک خواهر داشته باشد، سهم وی نصف ترکه و اگر دو یا چند خواهر باشد، سهم آن ها دو سوم ترکه است.
سهم ارث برادر و خواهر (مشترک از مادر، اگر متوفی اجداد مادری نداشته باشد)
در صورت تک بودن، یک ششم از ترکه و در صورت تعدد، یک سوم از ترکه را ارث خواهند برد.
البته پیشنهاد بنده این است که درخصوص سهم هرکس از ترکه، حتماً با یک وکیل متخصص ارث و انحصار وراثت مشورت کنید.
گواهی انحصار وراثت چیست؟
یکی از اولین سؤالاتی که بسیاری از موکلین در جلسه اول مشاوره حضوری از بنده می پرسند، این است که:
گواهی انحصار وراثت چیست و اخذ آن چه فایده‌ای دارد؟
زمانی که وراث به مراجع محترم قضایی مراجعه می‌کنند تا مشخصات، تعداد وراث و نسبت آن ها با شخص متوفی و میزان سهم هر کس از ماترک را معلوم نمایند، آن مرجع قضایی گواهی را صادر و در آن تمامی موارد مذکور را مشخص می‌کند، به این گواهی، گواهی انحصار وراثت گفته می‌شود.
به بیان بهتر، اولین قدمی که وراث برای تعیین تکلیف کردن اموال به جا مانده از متوفی باید انجام بدهند، این است که اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت کنند.
مقررات مربوط به انحصار وراثت در قانون تصدیق انحصار وراثت و و قانون امور حسبی بیان گردیده است.
به موجب قوانین، برای انجام دادن هر امر حقوقی، بانکی، ثبتی و … ارائه گواهی انحصار وراثت ضرورت دارد.
دقت داشته باشید؛ تا زمانی که گواهی انحصار وراثت دریافت نشده باشد، نمی‌توان ترکه را تقسیم کرد و یا انتقال داد.
انواع گواهی انحصار وراثت
۱) انحصار وراثت محدود: در صورتی که ارزش اموال به جا مانده از شخص متوفی، از ۵۰ میلیون ریال کمتر باشد، ضرورت دارد که گواهی انحصار وراثت محدود دریافت کرد.
این گواهی نیاز به طی کردن مراحل زیاد و پیچیده مانند انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار ندارد و زودتر صادر می‌شود.
۲) انحصار وراثت نامحدود: اگر ارزش اموال شخص متوفی، از ۵۰ میلیون ریال بیشتر باشد، لازم است وراث اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود بکنند.
صدور این گواهی نیاز به زمان بیشتری دارد و همچنین دارای مراحل بیشتری نیز می باشد؛ مانند انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار.
مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت در سال ۱۴۰۰
برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید مراحلی را طی کرد.
یک وکیل خوب برای ارث و انحصار وراثت می داند که اولین قدم این است که به مرجع صالح برای دریافت گواهی مزبور مراجعه نمایید.
به موجب ماده ۱۱ قانون شوراهای حل اختلاف، دادگاه صالح برای دریافت گواهی انحصار وراثت، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت شخص متوفی است.
در نتیجه کسی که می‌خواهد این گواهی را دریافت کند، باید به شورای حل اختلاف صالح مراجعه نموده و به صورت کتبی تمامی اطلاعات شخص فوت شده و وراث را تحویل بدهد.
برای آنکه گواهی انحصار وراثت صادر شود، لازم است که تمامی اموال شخص متوفی اعم از منقول و غیرمنقول لیست شوند و این لیست به اداره دارایی محل سکونت شخص متوفی تحویل داده شود.
سپس باید مدارک مورد نیاز را تهیه و اقدام به تنظیم دادخواست کرد. عنوان دادخواست، درخواست انحصار ورثه است که باید به شورای حل اختلاف صالح تقدیم شود.
مرحله بعدی این است که شورای حل اختلاف روزنامه‌ای را معرفی می‌کند و وراث باید هزینه چاپ را پرداخت کرده و آگهی در روزنامه کثیرالانتشار چاپ کنند تا اگر متوفی ورثه دیگری دارد، از این طریق آگاه شود.
چنانچه یک ماه از زمان انتشار آگهی بگذرد و کسی مراجعه و اعتراض نسبت به انحصار وراثت نکند، شورا جلسه‌ای تشکیل داده و در آن قاضی گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
البته اگر در این مسیر وکیل انحصار وراثت داشته باشید، انجام تمامی مراحل به عهده وکیل بوده و دیگر نیازی به حضور شما نیست.
نکته: به موجب قانون جدید، از سال ۱۳۹۵ به بعد برای صدور گواهی، مالیات بر ارث از ماترک شخص متوفی دریافت نمی‌شود.
مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف
به عنوان وکیل انحصار وراثت در تهران تصمیم دارم تجربیات خود را در خصوص مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت در سال ۱۴۰۰ با شما در میان بگذارم تا در صورت لزوم بدانید که باید چه مراحلی را طی کنید و ترتیب آن ها را بدانید.
مرحله اول: تهیه فرم‌های مخصوص
همان‌گونه که پیش تر نیز عرض کردم؛ برای آنکه گواهی انحصار وراثت را دریافت کنید، لازم است تا در اولین قدم فرم مخصوص درخواست این گواهی را دریافت کنید.
امّا می‌پرسید از کجا؟! خواهم گفت.
برای دریافت فرم درخواست گواهی انحصار وراثت شما می‌توانید به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت شخص متوفی مراجعه کرده و فرم را دریافت کنید.
در فرم مزبور لازم است تا مشخصات تمامی ورثه و کسانی که از متوفی ارث می‌برند را به صورت دقیق وارد کنید.
پس از تکمیل کردن تمامی مدارک، لازم است مجدداً فرم را به شورای حل اختلاف تحویل دهید.
مرحله دوم: تایید وراث
در مرحله بعدی کاری که باید بکنید این است که به یک دفتر اسناد مراجعه کنید.
شما باید فرمی را که شورای حل اختلاف به شما داده و در آن مشخصات ورثه و متوفی را نوشته‌اید؛ به همراه سایر مدارک همچون اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمامی وارثان، به دفتر اسناد رسمی تحویل دهید.
نکته قابل توجهی که در این مرحله وجود دارد و حتماً باید آن را انجام دهید این است که:
سه نفر شاهد که وارثان را بشناسند باید به دفتر اسناد رسمی ببرید.
دفتردار اسناد رسمی شهادت نامه‌ای تنظیم می‌کند و شاهدان باید آن را امضا کرده و گواهی دهند که متوفی و ورثه او را می‌شناسند. این کار باعث می‌شود که وراث متوفی تأیید شوند.
این فرم و شهادت نامه یکی از مدارک لازم برای مرحله بعد است که باید به شورای حل اختلاف ارائه دهید.
مرحله سوم: مشخص کردن مالیات اموال متوفی
کمی پیش تر به این موضوع اشاره کردم که در صورتی که متوفی بعد از سال ۹۵ فوت کرده باشد؛ دیگر به اموال و ماترک او مالیات تعلق نمی‌گیرد، در نتیجه وراث او، نیازی ندارند که این مرحله را طی کنند.
امّا در صورتی که متوفی قبل از سال ۹۵ فوت نموده و شما اکنون می‌خواهید گواهی انحصار وراثت او را دریافت کنید، لازم است که این مرحله را طی بفرمایید.
در این مرحله باید تکلیف تمامی اموالی که از متوفی به جا مانده اعم از منقول و غیرمتقول را مشخص نمایید.
برای این مرحله باید لیستی از تمام اموال او تهیه کرده و به اداره دارایی بدهید.
اداره دارایی نیز تکلیف مالیات بر ارث را مشخص خواهد کرد. در نهایت به شما رسیدی می‌دهد که باید آن را به شورای حل اختلاف جهت صدور گواهی انحصار وراثت ارائه کنید.
مرحله چهارم: مراجعه کردن به شورای حل اختلاف
پس از آنکه تمامی مدارک مورد نیاز برای صدور گواهی انحصار وراثت را تهیه کردید که شامل موارد زیر می شود:
- فرم مخصوص انحصار وراثت
- شهادت نامه شاهدان و امضای آن ها
- کپی برابر اصل شناسنامه و کار ملی وارثان
- گواهی فوت شخص متوفی
- رسیدی که اداره دارایی مبنی بر مالیات بر ارث ارائه کرده
- و…
لازم است مجدداً به شورای حل اختلاف مراجعه نموده و آن ها را تحویل دهید.
توجه: از آنجایی که سیستم قضایی کشور الکترونیک شده، دیگر نیازی نیست که به صورت حضوری به شعبه شورای حل اختلاف مراجعه نمایید، بلکه باید به یکی از دفاتر
خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و مراحلی که تاکنون بیان کردم را طی نمایید.
همچنین مدارک مذکور در فوق را به جای تحویل دادن به شورای حل اختلاف، باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی تحویل دهید.
باید یادآوری کنم که حتماً اصل شناسنامه وراث را در زمان انجام مراحل با خود به همراه داشته باشید.
همچنین خوب است بدانید که برای دریافت این گواهی ضرورتی ندارد که تمامی وراث با یکدیگر اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت و طی نمودن مراحل آن کنند، حضور یک نفر از وراث به نمایندگی از تمامی آن ها کفایت می‌کند.
مرحله پنجم: انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار
پنجمین مرحله از مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت، انتشار آگهی فوت متوفی و درخواست انحصار وراثت در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار است.
در این مرحله لزومی ندارد که شما یا نماینده قانونی شما حضور داشته باشد، خود شورای حل اختلاف اقدامات لازم را انجام می‌دهد. تنها لازم است که هزینه چاپ آگهی در روزنامه را پرداخت کنید.
شورای حل اختلاف پس از آنکه مدارکی که شما داده‌اید را بررسی کرد، به هزینه شما یک آگهی در روزنامه کثیرالانتشار منتشر نموده و درخواست شما را آگهی می‌کند.
چنانچه یک ماه از تاریخ انتشار آگهی گذشت و اعتراضی نسبت به درخواست انحصار وراثت صورت نگرفت؛ بدون آنکه جلسه رسیدگی تشکیل شده و از وراث برای حضور دعوت شود، گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد.
مرحله ششم: اعتراض به گواهی حصر وراثت
بر اساس تجربه ای که به عنوان یک وکیل انحصار وراثت در تهران دارم، باید خدمت شما عرض کنم که ۲ دسته این حق را دارند که به گواهی انحصار وراثت صادر شده اعتراض نمایند.
دسته اول: دادستان محترم است.
به این صورت که ممکن است دادستان تشخیص دهد شخص فوت شده اصلاً وارثی ندارد و درخواست انحصار وراثت از پایه بی اساس است.
دسته دوم: کسانی هستند که ادعا دارند وارث شخص متوفی محسوب می‌شوند و یا آنکه گواهی انحصار وراثت به زیان آن ها صادر گردیده است.
بنابراین تنها افراد داخل در این دو دسته هستند که حق اعتراض به صدور گواهی انحصار وراثت را دارند و می‌توانند تقاضای تجدیدنظر کنند.
دادگاه نیز باید جلسه‌ای دیگر تشکیل داده و تکلیف را روشن نماید.
مرحله هفتم: تقسیم ارث
آخرین مرحله در صدور گواهی انحصار وراثت این است که ارث را تقسیم کنید.
زمانی که شما گواهی انحصار وراثت را در دست داشته باشید؛ دیگر می‌توانید تمامی امور اداری، حقوقی و بانکی که از آن محروم شده بودید را انجام دهید. به عنوان مثال موجودی حساب بانکی متوفی را برداشت کنید.
نکته قابل توجه در خصوص تقسیم ارث این است که اگر وارثان متوفی متعدد هستند، لازم است که یا تمامی آن ها برای طی کردن مراحل طلب اموال متوفی حضور داشته باشند و یا آنکه تمامی آن ها به یکی از ورثه وکالت محضری و رسمی بدهند که امور مربوطه را پیگیری کند.
به طور حتم وکالت دادن بسیار بهتر و راحت‌تر است نسبت به آنکه تمامی وراث در اداره‌ها حضور یابند.
مدارک لازم برای انحصار وراثت
برای آنکه بتوانید گواهی انحصار وراثت را اخذ کنید، لازم است مدارکی را به همراه داشته و ارائه دهید.
ارائه مدارک زیر برای اخذ گواهی انحصار وراثت لازم است:
الف. گواهی فوت (گواهی است که پس از فوت از سوی اداره ثبت احوال صادر شده و به طور معمول در زمان خاکسپاری به بازماندگان داده می‌شود.)
ب. شناسنامه متوفی
پ. استشهادیه انحصار وراثت
برای دریافت فرم استشهادیه، باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و ۳ نفر شاهد معرفی کنید و فرم را تکمیل نمایید. امضا شاهدان دریافت شده و فرم مربوطه صادر می‌شود. در این جا نیازی به اعلام کردن کد ملی وراث نیست.
ت. اگر متوفی ازدواج دائم کرده بود، ارائه مدارک عقدنامه یا طلاق نامه لازم است و چنانچه مدارک را ندارید، باید به دفتر ازدواجی که ازدواج در آن ثبت گردیده مراجعه نموده و رونوشت آن را دریافت کنید.
ث. شناسنامه و کارت ملی همه وراث
ج. گواهی اظهارنامه مالیات برای متوفیانی که پیش از سال ۱۳۹۵ فوت کرده‌اند. اگر متوفی بعد از سال ۹۵ فوت نموده، نیازی به ارائه این اظهارنامه نیست.
استشهادیه انحصار وراثت
همان‌گونه که پیش تر بیان نمودم، ارائه استشهادیه انحصار وراثت یکی از مدارک لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت است.
برای دریافت استشهادیه لازم است که به همراه ۳ نفر شاهد به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید.
این دفاتر فرمی در اختیار شما می‌گذارند تا آن را تکمیل کنید و شاهدان نیز در آن فرم گواهی می‌کنند که چه کسانی ورثه متوفی هستند و آن ها را می‌شناسند. در نهایت نیز دفتر اسناد رسمی امضای شاهدان را گواهی و تصدیق می‌کند.
حضور یک وکیل ارث و انحصاروراثت در تمامی این مراحل می‌تواند بسیار مفید و کارآمد باشد و در زمان و هزینه های جانبی شما که صرفاً ریشه در عدم آگاهی حقوقی دارد، صرفه جویی کند.
بنده نیز در آسا وکیل خوشحال می شوم که حاصل سال ها تجربه موفق خود را در این دعاوی با شما به اشتراک بگذارم.
مدت زمان انحصار وراثت
در بررسی مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت باید بگویم که:
چنانچه ارزش دارایی و ماترک شخص متوفی کمتر از ۵۰ میلیون ریال باشد:
شورای حل اختلاف بدون آنکه آگهی در روزنامه کثیرالانتشار منتشر کند، گواهی انحصار وراثت را صادر خواهد کرد.
امّا در صورتی که ارزش ماترک به جا مانده از متوفی بیشتر از ۵۰ میلیون ریال باشد:
حالت اول:
اگر آخرین محل اقامتگاه یا سکونت متوفی در شهر بوده باشد، شورای حل اختلاف به هزینه متقاضی و درخواست او، یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار منتشر خواهد کرد تا اگر کسی به ورثه اعتراض دارد و یا خود را ذینفع می‌داند، برای اعتراض اقدام کند.
حالت دوم:
چنانچه آخرین اقامتگاه یا محل سکونت متوفی در روستا بوده باشد؛ شورای حل اختلاف دیگر در روزنامه کثیرالانتشار آگهی منتشر نمی‌کند، بلکه بنا به تقاضای خواهان، در معابر روستا به صورت عمومی اعلام می‌شود.
حال اگر یک ماه از انتشار آگهی در روزنامه یا اعلام عمومی در روستا گذشت و کسی اعتراضی نکرد، گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد.
بنابراین می‌توان چنین گفت که حداقل زمان ممکن برای صدور گواهی انحصار وراثت، یک ماه الی ۴۰ روز است.
اگر در مدت یک ماهه از زمان انتشار آگهی، کسی نسبت به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت اعتراض نماید، به عنوان مثال:
- ادعا کند که او نیز ورثه متوفی است
- ادعا کند که نام برخی از ورثه اعلام نگردیده است
- مدعی شود از شخص متوفی وصیت نامه‌ای دارد
باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرده تا شورا جلسه‌ای تشکیل دهد و با دعوت از ورثه و شخص معترض، به موضوع رسیدگی نماید.
پس از رسیدگی به موضوع، شورا باید حکم مقتضی را صادر نماید.
انحصار وراثت مادر
بسیاری از کاربران محترم آسا وکیل سؤال می‌کنند که چه مدارکی برای دریافت گواهی انحصار وراثت مادر نیاز است؟
پاسخ: ورثه وظیفه دارند در ابتدا فوت مادر متوفی را به سازمان ثبت احوال اعلام نموده تا گواهی فوت او را دریافت نمایند.
پس از آنکه گواهی فوت صادر شد، وراث باید این گواهی را به شورای حل اختلاف دهند و تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت کنند.
نکته قابل توجه این است که اگر تمامی ورثه مادر در خارج از کشور سکونت داشته باشند، می‌توانند مراتب را به یکی از کنسولگری‌های ایران، اطلاع دهند.
حال وراث یا نماینده آن‌ها باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و درخواست صدور سند را ثبت کنند.
ثبت این درخواست، به روش الکترونیکی صورت می‌گیرد.
پس از آنکه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت به ثبت رسید، شورای حل اختلاف به عنوان دادگاه صالح، رسیدگی به مسئله را آغاز خواهد کرد.
رسیدگی به مسئله انحصار وراثت در شورا، به میزان ارزش اموال بستگی دارد.
همان‌گونه که بیان نمودم:
اگر ارزش اموال کمتر از ۵۰ میلیون ریال باشد و اعتراضی هم در خصوص انحصار ورثه وجود نداشته باشد، شورای حل اختلاف نهایتاً ۱۰ روزه گواهی انحصار وراثت مادر را صادر خواهد کرد و اگر بیشتر از ۵۰ میلیون ریال باشد، حداقل ۴۰ روز زمان خواهد برد.
انحصار وراثت پدر
جهت دریافت گواهی انحصار وراثت پدر، لازم است همان مراحلی را که در فوق برای انحصار وراثت مادر بیان نمودم، طی کنید.
تا زمانی که مراحل انحصار وراثت را طی نکرده و گواهی انحصار وراثت را اخذ نکرده باشید، نمی‌توانید اقدام به انتقال یا تقسیم ارث نمایید.
حتی برای برداشت مانده حساب بانکی پدر نیز، باید گواهی انحصار وراثت پدر را به بانک ارائه دهید.
انحصار وراثت زمین
همانطور که در عناوین قبلی نیز اشاره کردم؛ جهت تقسیم کردن اموال میان خود و یا انتقال آن لازم است که پیش از هر چیز، گواهی انحصار وراثت دریافت کنید.
مراحل دریافت این گواهی را نیز به صورت کامل در عناوین پیشین خدمت شما شرح داده ام.
حال می‌گویم تا زمانی که این گواهی را دریافت نکرده‌اید؛ نمی‌توانید ملک، زمین، خانه یا مال غیرمنقول دیگری که از متوفی به جای مانده است را بفروشید و یا میان خود تقسیم کنید.
برای تقسیم یا فروش زمین لازم است در ابتدا گواهی انحصار وراثت زمین را دریافت کنید.
تا زمانی که این گواهی صادر نشود، ملک یا زمین قابل تقسیم یا فروش نخواهد بود. امّا زمانی که گواهی انحصار وراثت زمین صادر شد، دیگر وراث این حق را پیدا می‌کنند که زمین را فروخته و یا آن را میان خود تقسیم کنند.
نکته واضح آن است که ورثه پس از صدور گواهی این حق را خواهند داشت که تمام ملک را به هرکس بخواهد انتقال دهند و یا به اداره ثبت احوال مراجعه نموده و به نسبت سهم خود سند تفکیکی رسمی دریافت کنند.
امّا سؤالی که مراجعین از بنده به عنوان وکیل انحصار وراثت در تهران می پرسند این است که:
اگر ملکی سند رسمی نداشت، تکلیف چیست؟
آیا باز هم وراث باید برای فروش آن از طریق سند عادی، گواهی انحصار وراثت دریافت کنند؟
در پاسخ باید عرض کنم، بله.
حتی اگر ملکی سند رسمی نداشت، باز هم برای فروش آن باید گواهی انحصار وراثت دریافت کرد.
زیرا به این طریق ورثه متوفی در زمان فوت مشخص می‌شوند و بعداً کسی نمی‌تواند ادعای وارث بودن بکند.
انحصار وراثت خودرو
برای طی کردن مراحل انحصار وراثت خودرو و اخذ گواهی آن، بهتر است در ابتدا با یک وکیل ارث و انحصار وراثت صحبت کنید. البته بنده در ادامه شما را به طور کامل راهنمایی خواهم کرد که چگونه می‌توانید گواهی انحصار وراثت خودرو را دریافت کنید.
برای دریافت این گواهی لازم است وراث متوفی و یا شخصی که بتواند اثبات نماید که در گواهی انحصار وراثت خودرو ذینفع است به شورای حل اختلاف صالح که آخرین محل اقامتگاه یا سکونت متوفی بوده است، مراجعه نموده و درخواست صدور گواهی را بدهد.
خودرو نیز مانند سایر اموال متوفی، برای فروش نیاز به گواهی انحصار وراثت دارد و تا زمانی که این گواهی صادر نشده باشد، وراث نمی‌توانند اقدام به فروختن آن خودرو کنند.
همانطور که در بالا مطالعه کردید، دریافت گواهی انحصار وراثت فرآیندی چند مرحله‌ای است.
اولین قدم در انجام این فرآیند این است که به عنوان ورثه یا شخصی که ذینفع بودنش ثابت شده به شورای حل اختلاف مراجعه و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت خودرو را بدهید.
شورای حل اختلاف فرمی به شما می‌دهد که باید در آن اسامی ورثه و نسبتی که هر کدام با متوفی دارند را مشخص کنید.
حال باید این فرم را نگه دارید و به دنبال تهیه کردن سایر مدارک مورد نیاز بروید و در نهایت تمامی آن ها را به همراه فرم، مجدداً به شورای حل اختلاف تحویل دهید.
مدارک مورد نیاز برای اخذ گواهی انحصار وراثت خودرو:
- تهیه کردن استشهادیه محضری
- ارائه گواهی مالیات بر ارث (درصورتی که متوفی پیش از سال ۹۵ فوت کرده است)
- مدارک مربوط با دارایی‌ها و بدهی‌های شخص متوفی
- ارائه شناسنامه، عقدنامه و گواهی فوت شخص متوفی
- ارائه شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث
- ارائه وصیت‌نامه فرد متوفی (درصورت موجود بودن)
- اصل وکالت‌نامه (چنانچه وکیل دارید)
نکته بسیار مهمی که در انحصار وراثت خودرو وجود دارد این است که در بیشتر موارد وراث بعد از آنکه ماترک را میان خود تقسیم کردند، از پلاک خودرو که همچنان به نام شخص متوفی است غافل می‌شوند.
در صورتی که تعویض و فک پلاک خودرو کار ضروری و پراهمیتی است و نباید مورد بی‌توجهی قرار بگیرد.
بنابراین بهترین کار این است که از زمان انتقال خودرو تا ۲ ماه پس از آن، به واحد فک و تعویض پلاک نزدیک به محل سکونت خود مراجعه نموده و هم مالکیت خودرو را تغییر دهید و هم پلاک را از نام متوفی به نام خریدار انتقال دهید.
چنانچه برای انجام این کار تأخیر داشته باشید، مشمول جریمه خواهید شد.
قوانین انحصار وراثت در سال ۱۴۰۰
برای دریافت گواهی انحصار وراثت در سال ۱۴۰۰، باید ابتدا وارثین شخص متوفی تعیین گردند.
به صورت مکرر در این مقاله بیان نمودم برای آن که دادگاه صالح که شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه یا محل سکونت متوفی است؛ گواهی انحصار وراثت را صادر کند،
لازم است متقاضیان مدارکی ارائه دهند که شامل گواهی فوت، مدارک هویتی وراث و فرم استشهادیه می‌شود.
فرم استشهادیه را لازم است حداقل سه شاهد امضا کنند و در آن گواهی دهند که وارثین متوفی را می‌شناسند و افراد مزبور همگی از وراث متوفی هستند.
نکته: دقت داشته باشید که حتماً نام تمامی وراث در این فرم قید شود؛ زیرا در غیر این صورت بعداً آن ورثه‌ای که نامش در فرم نیست با مشکل مواجه خواهد شد و البته این امکان نیز وجود دارد که علیه سایر وراث اقدام به شکایت کلاهبرداری کند.
آیا قوانین انحصار وراثت در سال ۱۴۰۰ تغییری کرده است؟
پاسخ بنده به این سؤال منفی است.
پس از آنکه در سال ۱۳۹۵ قوانینی تدوین شد و به موجب آن تغییراتی در مراحل صدور گواهی انحصار وراثت ایجاد گردید، دیگر تغییری حاصل نشده است و مانند قبل عمل می‌شود.
در سال ۱۳۹۵ مصوب شد که از این سال به بعد؛ وارثان متوفی که در سال ۹۵ به بعد فوت می‌نمایند، دیگر ملزم به پرداخت ارث بر مالیات نیستند و این مرحله از مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت حذف شد.
پیش از اصلاح قانون در سال ۹۵، وارثان می‌بایست برای اخذ گواهی انحصار وراثت به اداره دارایی مراجعه کرده و لیست اموال متوفی را اعم از منقول و غیرمنقول ارائه دهند و فرم مربوطه را تکمیل نموده و مالیات بر ارث را پرداخت نمایند.
امّا پس از سال ۱۳۹۵ و با تغییر قانون، دیگر انجام این مرحله لازم نیست و افراد باید صرفاً همان مراحلی را که در فوق بیان نمودم طی کنند.
انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور
در قانون مدنی ایران مقرر شده که ایرانیان در هر کجای دنیا که ساکن باشند؛ از حیث احوال شخصیه که شامل موارد زیر می شود، تابع قانون ایران بوده و باید بر طبق آن عمل نمایند.
- ازدواج
- ارث
- طلاق
- وصیت و فرزند خواندگی
امّا ایرانیانی که خارج از کشور سکونت دارند، چگونه می‌توانند اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت کنند؟!
در پاسخ به این سؤال باید دو حالت را برای شما کاربر محترم در نظر بگیرم:
حالت اول – در صورتی که تمام ورثه در خارج از کشور ساکن هستند
باید به یک وکیل انحصار وراثت در تهران یا هر شهری که مد نظرشان است، وکالت دهند تا اقدامات لازمه را انجام دهد.
حالت دوم – در صورتی که برخی از ورثه داخل ایران ساکن باشند
وراثی که خارج از کشور هستند؛ می‌توانند به جای وکالت دادن به وکیل ارث و انحصار وراثت، به وراث داخل ایران وکالت دهند تا به نمایندگی از آن ها اقدامات لازم را انجام دهند.
ایرانیان مقیم خارج برای وکالت رسمی دادن باید وارد سامانه میخک شده و در آنجا به شخص مورد نظر خود وکالت رسمی بدهند.
توجه: در این سامانه باید از وکیل انحصار وراثت بخواهید که مفاد قرارداد و وکالت‌نامه را به صورت شفاف و کامل برای شما شرح دهد و سپس در صورت موافقت، به صورت الکترونیکی وکالت نامه را امضا نمایید.
لازم به ذکر است که اگر شخص مقیم خارج سیم کارت ایرانی فعال داشته باشد، می‌تواند از طریق سامانه ثنا اقدام کند.
جمع بندی
در پایان این مقاله و جهت جمع بندی مطالبی که خدمت شما همراهان گرامی آسا وکیل بیان کردم، باید عرض کنم:
زمانی که شخصی فوت می‌کند، ورثه او باید اقدامات لازم برای دریافت گواهی انحصار وراثت را انجام بدهند.
اخذ گواهی انحصار وراثت امری ضروری است؛ زیرا تا زمانی که وراث این گواهی را دریافت نکرده باشند، نمی‌توانند نه ماترک به جا مانده از متوفی را میان خود تقسیم کنند و نه آن را به شخص دیگری انتقال دهند.
بنابراین برای تقسیم ارث میان وراث و یا فروش آن، وجود گواهی انحصار وراثت لازم است.
کسانی می‌توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را به دادگاه صالح که شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه یا محل سکونت متوفی است، بدهند که یا ورثه متوفی باشند و یا ذینفع بودن خود را در صدور گواهی انحصار وراثت ثابت کنند.
در صورتی که در این زمینه با یک وکیل انحصار وراثت مشورت نمایید، می‌تواند به بهترین نحو شما را راهنمایی کند و کمک کند که در کم ترین زمان ممکن بتوانید گواهی انحصار وراثت را دریافت کنید.
برای آنکه بتوانید وکیل خوبی را در این زمینه انتخاب کنید، بهتر است سابقه وکیل و تعداد موفقیت‌های وی را در این دعاوی بررسی کنید و همچنین در مورد هزینه مشاوره و هزینه قبول وکالت او اطلاعاتی به دست آورید.
منبع: آسا وکیل