۱
-تهیه فرم دادخواست مخصوص دیوان عدالت اداری از دفاتر پست
۲- تکمیل فرم دادخواست شامل نام و نام خانوادگی شاکی- نام پدر- شغل- نشانی (به طور کامل)- مشخصات وکیل دادگستری (در صورت دارا بودن)- طرف شکایت- موضوع شکایت و خواسته (خواسته باید به صورت صریح و خوانا نوشته شود)
۳- دادخواست و کلیه مدارک و ضمائم پیوستی باید به تعداد طرف شکایت بعلاوه یک نسخه باشد.
۴- الصاق و ابطال ۵۰0۰۰ ریال تمبر دادگستری روی صفحه اول دادخواست
۵- الصاق و ابطال ۲۰۰ ریال تمبر روی هر یک از مدارک پیوستی (مدارک مصدق شده)
۶- تصویر شناسنامه یا کارت ملی
۷- در صورتی که شاکی شرکت، کارگاه تولیدی یا از کسبه است، ارائه آگهی ثبت شرکتها در روزنامه رسمی منضم به آخرین تغییرات آن برای شرکتها، پروانه تولیدی معتبر برای کارگاه‌ها و پروانه کسب معتبر برای کسبه الزامی است. در صورت عدم درج آگهی ثبت در روزنامه رسمی ارائه اساسنامه برای موسسات و نهادهای خصوصی الزامی است.
۸- در صورتی که دادخواست دهنده نماینده قهری یا قانونی باشد، باید رونوشت یا تصویر گواهی شده سندی که اثبات کننده سمت نماینده است ضمیمه شود.
تذکر۱: در صورتی که شاکی خواسته‌های متعدد و غیر مرتبط داشته باشد باید هر خواسته در دادخواست جداگانه تنظیم گردد.
تذکر۲: اشخاص متعدد، شکایت‌های خود را که موضوع، منشا و مبنای مختلف دارد، باید در دادخواست‌های جداگانه مطرح نمایند.
تذکر۳: کلیه مدارک و ضمائم قبل از تحویل به دیوان به صورت حضوری و غیرحضوری، تفکیک و هر دسته پیوست یک برگ دادخواست گردد.
موضوعات مربوط به کارکنان نظامی و انتظامی: الف- اعتراض به اخراج از محل کار: مدارک استخدامی- حکم اخراج یا ابلاغیه حکم به انضمام حکم کارگزینی-مستندات مورد شکایت
ب- اعتراض نیروهای نظامی و انتظامی به سایر آرا کمیسیونهای اداری:آرای قطعی بدوی و تجدیدنظر-حکم کارگزینی که در آن رای کمیسیون مربوطه قید شده باشد- مستندات مورد شکایت
پ- درخواست اعاده به خدمت: مدارک استخدامی- مدارک مربوط به علت قطع رابطه استخدامی- سایر مستندات
ت-درخواست نیروهای نظامی و انتظامی برای مشاغل سخت و زیان‌آور:حکم کارگزینی که در آن شغل یا تخصص شاکی قید شده باشد- مستندات استحقاق شاکی
ث-درخواست نیروهای نظامی و انتظامی در خصوص اشعه:حکم کارگزینی که در آن شغل یا تخصص شاکی قید شده باشد- مستندات استحقاق شاکی
مدارک لازم جهت ارائه دادخواست به طرفیت شهرداری‌ها ۱- ارائه آراء کمیسیون ماده صد (بدوی و تجدیدنظر)
۲- ارائه گواهی قطعیت رای در مورد رای کمیسیون بدوی ماده صد که به آن اعتراض نشده باشد.
۳- ارائه تصویر مصدق تمام صفحات سند مالکیت (نقل و انتقالات سند)
توجه: در سایر شکایات به طرفیت شهرداری باید رای صادره توسط شهرداری یا کمیسیون مربوطه مانند کمیسیون ماده ۷۷ ضمیمه شود.
مدارک لازم جهت ارائه دادخواست به طرفیت آموزش و پرورش الف- درخواست هزینه سفر: ارائه احکام کارگزینی مربوط به نقل و انتقال شاکی
ب- موضوع اخراج از محل کار: حکم اخراج صادره یا ابلاغیه رای به همراه حکم کارگزینی
ج- درخواست تبدیل وضعیت استخدامی: آخرین حکم کارگزینی شاکی نیز
تذکر: ارائه فیش حقوقی به همراه حکم کارگزینی الزامی است
مدارک لازم جهت ارائه دادخواست به طرفیت اداره کار و امور اجتماعی ۱- ارائه آراء هیات‌های تشخیص و حل اختلاف
۲- در صورتی که آراء هیات‌های تشخیص و حل اختلاف علیه شرکت، کارگاه تولیدی یا کسبه صادر شده باشد، ارائه روزنامه رسمی منضم به آخرین تغییرات برای شرکتها، پروانه اشتغال یا تولیدی معتبر برای کارگاه‌ها و پروانه کسب معتبر برای کسبه الزامی است.
تذکر: در صورتی که رای هیات تشخیص به علت عدم اعتراض قطعی شده باشد ارائه گواهی قطعیت رای مذکور الزامی است
مدارک لازم جهت ارائه دادخواست به طرفیت سازمان تامین اجتماعی الف: درخواست سنوات بازنشستگی:
۱- حکم بازنشستگی
۲- مدارک پرداخت حق بیمه
۳- تصویر صفحه اول دفترچه بیمه
ب: درخواست احتساب حق بیمه:
۱- رای اداره کار، در صورتی که شاکی در شرکت‌های خصوصی شاغل بوده است
۲- حکم کارگزینی در صورتی که شاکی در استخدام کشوری بوده است
۳- مدارک پرداخت حق بیمه
ج: درخواست مستمری از کارافتادگی:
۱- آراء کمیسیونهای پزشکی (بدوی و تجدیدنظر)
۲- مدارک پرداخت حق بیمه
۳- مدارک کارگزینی
د- درخواست برقراری مستمری توسط وراث:
۱- گواهی انحصار وراثت
۲- مدارک پرداخت حق بیمه توسط متوفی
هـ- درخواست برقراری مستمری قطع شده وراث:
۱- مدارک پرداخت حق بیمه
۲- ارائه فیش حقوقی قبل از قطع مستمری
۳- گواهی انحصار وراثت
مدارک لازم جهت اعتراض به آراء هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری ۱- تصویر مصدق رای قطعی بدوی و تجدیدنظر
۲- مدارک استخدامی (احکام کارگزینی)
۳- مدارک شناسائی
تذکر: نیروهای نظامی و انتظامی در خصوص اعتراض به اخراج، باید حکم اخراج یا ابلاغیه حکم را به همراه حکم کارگزینی پیوست دادخواست نمایند.
مدارک لازم برای سایر موارد ۱- مربوط به سازمان تعزیرات حکومتی: آراء بدوی و تجدیدنظر
۲- درخواست تبدیل وضعیت استخدامی (از قراردادی یا پیمانی به رسمی): حکم کارگزینی- سایر مستندات مربوطه
۳- اعتراض به آراء هیات‌های گزینش: آراء بدوی و تجدیدنظر
۴- اعتراض به عدم پذیرش قبول شدگان در آزمون استخدامی دستگاه‌های دولتی: آگهی آزمون استخدامی- مدارک شرکت در آزمون – مدارک قبولی در آزمون
۵- موضوعات مربوط به سازمان بازنشستگی کشوری: حکم بازنشستگی- سایر مستندات
6-گمرک: اظهارنامه- ضمانت نامه بانکی- سایر مدارک و مستندات
7-کمیسیون ماده۹۹ استانداریها: رای کمیسیون- سند مالکیت
8-کمیسیون ماده ۲ استانداریها:رای کمیسیون- مدارک پزشکی- سایر مستندات
9-سازمان سنجش آموزش کشور:آگهی آزمون- مدارک شرکت در آزمون و قبولی در آن- سایر مستندات
10-اقدامات دانشگاه‌ها در خصوص عدم پذیرش قبول شدگان در مقاطع بالاتر از کارشناسی:
آگهی آزمون- مدارک شرکت در آزمون و قبولی در آن
11-اداره منابع طبیعی: تصمیمات یا آراء قطعی صادره: مدارک مالکیت- سایر مستندات
توضیح: تصمیمات کمیسیون ماده(۵۶) قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و منابع طبیعی و اصلاحات بعدی آن منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها قابل اعتراض دردیوان عدالت اداری است.
12-اعتراض به آراء کمیسیونهای مالیاتی: آرای قطعی بدوی و تجدیدنظر- سایر مستندات
13-اعتراض به آراء کمیسیون نظارت و هیئت عالی نظارت- مدارک مربوط به عضویت- سایر مدارک
14- اعتراض به تصمیمات کمیسیون تغییر کاربری اراضی در طرح‌های هادی روستایی مصوب سال ۱۳۷۱:
مصوبه کمیسیون- اسناد مالکیت- سایر مستندت
15- اعتراض به نظر کمیسیون موضوع قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها در خارج از محدوده قانونی شهر و شهرک‌ها:
رای کمیسیون- مدارک مالکیت- سایر مستندات
16- قانون توزیع عادلانه آب:
الف) اعتراض به نظر کمیسیون رسیدگی به صدور پروانه حفر چاه و قنات و مسائل حریمی:
نظر کمیسیون- مدارک مالکیت- مستندات
ب) اعتراض به نظر هیات‌های سه نفری موضوع مادتین ۱۹و۲۰:
رای هیات سه نفری- رای هیات پنج نفری- اسناد مالکیت- مستندات داشتن حقابه
ج) اعتراض به اعلام بستر و حریم رودخانه و نهر (طبیعی و سنتی) و سیل و مرداب و برکه طبیعی:
آگهی مربوط- نظر کمیسیون ماده ۴ آئین نامه- مدارک مالکیت- سایر مستندات
17- اعتراض به آراء کمیته فنی موضوع «آئین نامه نظارت بر تاسیس و فعالیت دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی»:
رای کمیته فنی- پروانه- سایر مستندات
18- اعتراض به نظر کمیسیون «درجه‌بندی و تغییر درجه تاسیسات ایرانگرد و جهانگردی»:
آراء کمیسیونهای بدوی و تجدیدنظر- پروانه مهمان خانه یا مهمان سرا- رای کمیسیون- مدارک استخدامی- سایر مستندات
19- کمیسیون ماده ۱۶ رسیدگی به شکایات جانبازان:
رای کمیسیون- مدارک استخدامی- سایر مستندات
تذکر: در موارد فوق علاوه بر مدارک و مستندات مرقوم، رعایت شرایط عمومی جهت تشکیل پرونده ضروری است.
نحوه تنظیم دادخواست مخصوص دیوان عدالت اداری دادخواست دیوان عدالت اداری برگه‌ای چاپی است که می‌توان آن را از دفاتر و ادارات پست سراسر کشور خریداری نمود.[1] قیمت هر برگه ۲۵۰ ریال می‌باشد. در قسمت فوقانی آن جدولی است که عناوین هر یک از خانه‌ها مشخص می‌باشد و خانه‌های جدول باید بدقت و با خط خوانا و بدون قلم خوردگی پر شود. نام و نام خانوادگی، کد ملی، شماره تلفن همراه و مشخصات فردی واضح نوشته شود. در قسمت اقامتگاه نیز حتماً نشانی به صورت روشن و آشکار به ترتیب نام استان- نام شهر- میدان- خیابان- کوچه و شماره پلاک منزل ذکر گردد. شماره پلاک منزل یا نمره کاشی باید دقیق باشد بطوریکه بین اعدادی مثل ۲ و ۳ یا ۰ و ۵ یا ۴ و ۶ اشتباه نشود .
مشخصات طرف شکایت و نام دستگاه یا اداره دقیق باشد و نکته بسیار مهم دیگر ردیفی است که موضوع شکایت و خواسته در آن نوشته می‌شود .باید سعی کرد موضوع شکایت و خواسته بسیار واضح، صریح و در عین حال کوتاه نوشته شود، به صورتی که خواننده به راحتی مقصود ما را از تحریر خواسته دریابد. به خاطر داشته باشید که برگه دادخواست پس از تنظیم توسط افراد متعددی مورد بررسی قرار می‌گیرد نظیر کارکنان دبیرخانه، دفتر شعبه، قضات شعب، ماموران نیروی انتظامی، ماموران پست و هر کدام حسب وظایف خود اقداماتی در خصوص آن انجام می‌دهند از این رو صراحت، تمیزی و روشن بودن نوشته‌ها در تسریع کار شما بسیار موثر و مفید است.
شرح شکایت و دلایل مستندات را در متن دادخواست که با خطوط نقطه چین مشخص شده باید نوشت. از نوشتن مفصل و طولانی حتماً اجتناب نمایید . کوشش کنید که مطالب چکیده، کوتاه و رساننده منظور و مقصود شما از شکایت باشد بطوریکه خواننده مطلب را به‌راحتی متوجه شود و اظهارات شما اجمال و ابهام نداشته باشد در اینجا مجدداً توصیه می شود که اگر متن دادخواست را بادست می نویسید حتماً نوشته شما تمیز و عاری از خط خوردگی و غلط املایی باشد، اگر نیاز هست که از لغتی و کلمه ای استفاده نمائید که احیاناً املاء یا معنای آنرا نمیدانید به کتاب مراجعه کنید یا از اشخاص مطلع بپرسید و چنانچه مایل هستید که مطالب مندرج در دادخواست خود را تایپ نمایید ضروری است که پس از حروفچینی مجدداً متن دادخواست و نوشته خود را بخوانید و اگر کلمه‌ای نادرست ماشین شده آنرا تصحیح نمائید.
- ماده ۲۱ قانون دیوان و تبصره‌های ذیل آن:
در انتها شکایت کننده بایستی امضاء نماید یا انگشت بزند [2] امضاء یا اثر انگشت شاکی یا نماینده قانونی او بایستی بوسیله دفتر شعب دیوان یا دفتر یکی از دادگاهها یا دفتر اسناد رسمی یا شورای محلی یا یکی از ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی و درمورد کسانیکه در خارج از ایران هستند توسط مامورین کنسولی دولت جمهوری اسلامی ایران گواهی شود.
تصویر مدارک هم و مستندات بنحوی تهیه و تصویر برداری شود که روشن و خوانا باشد که موجب آزار چشم کسانی که بعداً پرونده را بررسی و روی آن تصمیم گیری می‌کنند نشود و مطلب به‌راحتی قابل برداشت باشد. تمام مستندات بایستی برابر اصل یا با صطلاح «مصدق» شود.
تعداد برگه‌های دادخواست و هزینه آن تعداد برگه‌های دادخواست طبق مقررات دیوان به تعداد طرف شکایت باضافه یک نسخه اضافی خواهد بود یعنی فی المثل اگر طرف شکایت دو اداره یا دو مامور هستند (از اقدام دو اداره یا دو مامور شکایت شده) ۳ نسخه دادخواست لازم است، تنظیم شود .
رونوشت‌ها و تصاویر مدارک ضمیمه به آن نیز به همان تعداد تهیه شود. توصیه می‌شود برای پیگیری بهتر کار خود از دادخواست‌ها و ضمائم آن تصویر تهیه نموده برای خود در منزل عیناً پرونده‌ای تشکیل دهید تا مراحل دادرسی را بتوانید دنبال نمائید.
هزینه ابطال تمبر و دادرسی در دیوان 50000 ریال (پنج هزار تومان) و در مرحله تشخیص 100000 ریال (ده هزار تومان) است.[3]
در اینجا قابل توضیح است که برگه‌های رسمی دادخواست دیوان با برگه‌های درخواست که قریباً طراحی و در اختیار شاکیان قرار خواهد گرفت متفاوت است . برگه‌های دادخواست هزینه دادرسی و ابطال تمبر همانگونه که فاقاً اشاره شد دارد ولی برگه‌های درخواست که مخصوص شکایت به هیئت عمومی دیوان است رایگان می باشد هزینه دادرسی ندارد .
ماده یک آئین دادرسی دیوان عدالت اداری: (می‌گوید، رسیدگی در دیوان محتاج به تقدیم دادخواست است ... و اگر دادخواستی فاقد امضاء باشد رد می‌شود ...) و همچنین تبصره ۳ ذیل ماده ۲۱ قانون دیوان
۲-تبصره ۲ ذیل ماده ۲۱ قانون دیوان ماده ۴۱ آئین دادرسی دیوان عدالت اداری
نحوه تقدیم دادخواست به دیوان پس از اطمینان از صحیح پر کردن فرم دادخواست و ضمائم و پیوست‌ها و مستندات مورد لزوم به روشی که فوقاً ذکر شد به دو گونه می‌توان اقدام نمود اگر در تهران و شهرستان‌های اطراف آن ساکن هستید و وقت کافی دارید می‌توانید که به نشانی تهران ضلع جنوبی پارک شهر خیابان بهشت ساختمان دبیرخانه عدالت اداری مراجعه و دادخواست و ضمائم آن را تسلیم و شماره 16 رقمی رایانه ای دریافت نمایید در غیر اینصورت می توانید چه در تهران و چه در شهرستان‌ها دادخواست و ضمائم آن را بوسیله پست سفارشی به نشانی دبیرخانه دیوان عدالت اداری که مذکور گردید با اخذ رسید از پست ارسال نمائید .
کسانی که شخصاً به دبیرخانه دیوان مراجعه می‌کنند رسیدی شامل شماره 16 رقمی رایانه‌ای، تاریخ تقدیم دادخواست و نیز شعبه رسیدگی کننده از سوی دبیرخانه به آنها تسلیم می‌شود که نگهداری رسید حاوی مشخصات پرونده تقدیمی به دیوان به منظور پی‌گیری‌های بعدی ضروری است.
نکته دیگر درخواست صدور دستور موقت است چنانچه خواهان (شاکی پرونده) از رای کمیسیون یا هیأتی شکایت داشته و بر این ادعا باشد که اجرای آن رای باعث ورود خسارت و زیان به او شده بطوریکه جبران آن در آینده برای وی به آسانی ممکن نیست می‌تواند در ضمن شکایت اصلی خود یا پس از آن موضوع صدور دستور موقت را نیز تقاضا کند. دستور موقت یک نوع قرار یا تصمیم موقت دادگاه است که به اصطلاح قاطع یا حل و فصل کننده نهائی دعوا نیست بلکه تا رسیدگی ماهوی یا اصلی به دعوی اعتبار دارد و با صدور دادنامه یا در صورت تشخیص قاضی شعبه اعتبارش از بین می‌رود اما فایده‌اش اینست که از اجرای آراء مورد اعتراض کمیسیون‌ها و یا هیأت‌ها موقتاً جلوگیری می‌کند و احیاناً مانع وارد آمدن خسارت به شاکی می‌گردد. پس بخاطر داشته باشید که درخواست صدور دستور موقت بایستی ضمن تقدیم دادخواست مطرح شود. یعنی در ردیف خواسته می‌توان تقاضای صدور موقت را هم نوشت. البته در صورتی که موجبات تقاضای دستور موقت پدید آمده باشد. شاکی می‌تواند پس از ارایه دادخواس اصلی، دادخواست صدور دستور موقت رانیز ارایه کند.[4]
موضوع وکالت و سمت در دعاوی مطروحه شاکی می تواند به وکلای دادگستری نمایندگی بدهد و لازم است در وکالتنامه رسمی تنظیمی حدود اختیارات وکیل، زمان و مدت وکالت، موضوع وکالت در طرح شکایت در دیوان عدالت اداری و یا پیگیری آن و نیز وکالت در پس گرفتن شکایت یا انصراف از شکایت به روشنی و شفافیت کامل آمده باشد .
همچنین کسانی که به عنوان وکیل ، نماینده قانونی، ولی، وصی، قیم یا مدیر عامل شرکت بخش خصوصی و شخص ثالث می‌خواهند اقامه دعوی نمایند بایستی حتماً مدارک نشان‌دهنده سمت خود را به صورت مصدق بضمیمه دادخواست ارسال نمایند.[5]
پی نوشت: 1-ماده 21 قانون دیوان و تبصره‌های ذیل آن
2- ماده 21 قانون دیوان عدالت اداری و ماده یک آیین دادرسی دیوان عدالت اداری
3- تبصره 2 ذیل ماده 51 قانون دیوان عدالت اداری و ماده 41 آیین دادرسی دیوان عدالت اداری
4- ماده ۲۳ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۸۵
5- ماده ۱۵ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۸۵
ماده ۷ آئین دادرسی دیوان عدالت اداری
ماده ۸ آئین دادرسی دیوان عدالت اداری