مفهوم آمیزش
آمیزش در لغت به معنای آمیختگی و همنیشنی و معاشرت[۱] و در اصطلاح نزدیکى و مجامعت انسانى با انسان دیگر (مرد یا زن، در قبل یا دبر) یا با حیوان است. از آن با عناوینى مانند جماع، مواقعه، وطى، دخول، ایلاج، اتیان و مباشرت یاد شده است.[۲]
تمکین در آمیزش جنسی
(در حال تکمیل است)
معنای تمکین زن از شوهر
تمکین یعنی زن به وظائف زناشویى خود در برابر شوهر خود عمل کند و خواستههاى جنسى مشروع او را برآورده سازد و ممانعت ننماید.[۳]
نمایه های مرتبط:
- شرط پرداخت کل مهریه در تمکین، ۳۲۵۱ (سایت اسلام کوئست: ۴۳۴۹).
- حکم تمکین جنسی از همسر بیمار به بیماری لاعلاج (ایدز)، ۷۱۲۸ (سایت اسلام کوئست: ۷۴۱۹).
تمکین مطلق و احکام حدود التذاذات جنسی
برای روشن شدن مفهوم تمکین مطلق و حدود التذاذات جنسی، در قالب سه پرسش و پاسخ از دفاتر مراجع عظام تقلید به این موضوع می پردازیم:
۱٫ تمکین مطلق چست؟
۲٫ آیا مرد می تواند هر گونه لذت جنسی از همسر خود ببرد؟
۳٫ حکم زنی که به تمایلات جنسی همسرش جواب نداد یا در حد بسیار ضعیف به طوری که نتوان اسم آن را پاسخگویی گذاشت، چیست؟
پاسخ مراجع عظام تقلید به سؤالات مطرح شده:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
معنای تمکین مطلق این نیست که مرد بتواند به کارهای غیر اخلاقی و یا مکروه شدید و یا کاری که موجب اذیّت همسر است مجبور کند، معنای تمکین مطلق این است که مرد نسبت به تمکین و التذاذات متعارف هر وقت بخواهد از همسر خویش و از راه صحیح تمتّع ببرد و اگر زن مانع شرعی و عقلی و عادی نداشته باشد، باید تمکین کند.
اگر زن تمکین مذکور را انجام ندهد، حق نفقه گرفتن از شوهر را ندارد و گناه کرده است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (مدظله العالی):
تمکین مطلق به معنای تمکین متعارف است؛ مثلاً نزدیکی از پشت بدون رضایت زن بنابر احتیاط واجب جائز نیست و با رضایت او هم کراهت شدیده دارد، و یا مرد نمی تواند زن را مجبور کند که آلت خود را در دهان او بکند، و استفاده از زور در مواردی که غیر متعارف است جایز نیست.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
زن مکلف است که در مورد تمکین در امور زناشوئى که بر او واجب می باشد که از آن جمله آماده سازى خود جهت ایفاء حق زناشوئى هست همواره به خواست مشروع همسر پاسخ مثبت دهد و در این مورد روایات بسیارى نیز وجود دارد و در صورت عدم تمکین زوجة ناشزه محسوب شده و احکام نشوز شامل او خواهد شد و جهت اطلاع از تفصیلات بیشتر مسئله می توانید به توضیح المسائل مراجع عطام مراجعه فرمائید.
و الله العالم
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
منظور از تمکین مطلق آن است که در حدود متعارف زن باید با همسرش موافقت برای مسائل جنسی کند، اما کارهای غیر متعارف مانند آمیزش از عقب، زن موظف به آن نیست و اگر در حد متعارف تمکین نکند ناشزه محسوب می شود.
عدم تمکین زن
آن چه در روایات و احادیث پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت ایشان آمده است، گویای این مطلب است که در روابط زناشویی زن و مرد باید مراعات یکدیگر را بکنند.[۴] این مراعات دو جانبه در تمام حقوق از جمله حقوق زناشویی است. این روایات به مرد می گوید: مستحب است که مرد عمل زناشویی را با آرامش و مکث و به همراه ملاعبه، انجام دهد.[۵]
اما حقوق زناشویی که اجرای آن بر عهدۀ زن است بسیار مهم است که برخی از روایات آن را بیان می کنیم.
امام صادق (ع) می فرماید:” زنی خدمت پیامبر(ص) آمد و عرض کرد حق مرد بر زنش چیست؟ فرمود: به در خواست (جنسی) مرد پاسخ دهد و اگر چه (زن) بر روی شتر باشد”. امام باقر(ع) نیز از پیامبر اسلام (ص) نقل می کند که حضرت به زنان فرمود: ” برای این که مردانتان را از زناشویی منع کنید، نمازتان را طولانی نکنید”.
در روایت دیگری امام صادق (ع) به این عمل زنان و عواقب آن اشاره می کند و می فرماید: ” زنی که شوهرش را در خوابگاهشان معطل کند و راضی به عمل زناشویی نشود تا این که مرد به خواب رود، تا وقتی که مرد در خواب است ملائکه آن زن را لعنت می کنند.[۶]
این همه تأکید به زنان از طرف اسلام به این خاطر است که جامعه در اثر طغیان شهوات به سمت تباه و فساد کشیده نشود و غرائز شهوانی در محیط شخصی و سالم خانواده ارضا شود.
به طور قطع اگر زن دلیل قانع کننده ای در این عدم تمکین نداشته باشد،در گناه مرد تا حدی شریک و مقصر است، ولی در مجموع چند پیشنهاد برای حل این مشکل ارائه می دهیم:
الف: مرد برخی از دستورات اسلام،مانند نمونه های که بیان کردیم به همسرش ارائه دهد.
ب: مرد قدمی در جهت ریشه یابی مشکل بردارد، او می تواند با بیان مشکل به همسرش و این که عاقبت عدم تمکین ایشان برای زندگی مشترکشان خطرناک است، وی را متقاعد کند. احتمالاً زن نیز دلائلی برای این عملش داشته باشند.
ج: گاهی اوقات عدم تمکین زن، به علت عدم ارضای وی در روابط زناشویی قبلی است، همان طور که از روایات استفاده می شود، عدم ارضا زن، اثرات نامطلوبی بر روحیه وی می گذارد.[۷]
د: مرد باید توجه داشته باشد که عدم تمکین زن، برای یک مسلمان، دلیل قانع کننده و خداپسندانه ای جهت ارتکاب گناه نمی باشد. مرد و زن باید با توکل و توسل و عقل و منطق در راه ریشه یابی و حل مشکلات قدم بردارند.
نمایه مربوط:
سؤال ۳۲۵۱ (سایت اسلام کوئست: ۴۳۴۹) (شرط پرداخت کل مهریه در صورت تمکین).
چگونگی تشخیص عدم تمکین
می دانیم که شارع مقدس، مقرراتی را پیرامون کیفیت روابط حقوقی میان افراد وضع کرده و هر یک از معتقدان به مکتب اسلام، باید خود را موظف به رعایت آن بدانند و منتظر دخالت محاکم در این زمینه نباشند.
در همین راستا، تمکینی که به عنوان پیش شرطی برای نفقه اعلام شده، در مرحلۀ اول مرتبط با خود اشخاص است؛ یعنی اگر شوهری از همسر خود نشوزی مشاهده کرد، وجدان شرعی او در برابر پرداخت نکردن نفقه آسوده خواهد بود و خویش را در برابر پروردگار، خطاکار نخواهد پنداشت.
اما نسبت به مرحلۀ بعد که اثبات عدم تمکین در دادگاه است، باید گفت که نظیر برخی موارد دیگری چون اثبات زنای منجر به حد، به دلیل آن که تمکین امری کاملاً خصوصی بوده و ارائۀ شاهد برای آن امکان پذیر نیست، اثبات عدم تمکین در دادگاه بسیار مشکل است و به سختی می توان دلیلی بر اثبات این موضوع ارائه کرد، مگر آن که خود زن نزد دادگاه به عدم تمکین اقرار کرده و یا این موضوع را به اطلاع اشخاصی رسانده و آنها نیز در دادگاه علیه او شهادت دهند و یا این که قاضی با توجه به قرائن و شواهد پیرامونی و اظهارات طرفین، علم به عدم تمکین پیدا کند.
نمایه های مرتبط:
معنای تمکین زن از شوهر، ۷۶۱۴ (سایت اسلام کوئست: ۷۶۹۵).
عدم تمکین زن، ۶۵۵۲ (سایت اسلام کوئست: ۷۵۹۶).
وظایف زنان در برابر مردان، ۸۵۰ (سایت اسلام کوئست: ۹۲۵).
آداب و احکام آمیزش جنسی
(در حال تکمیل است)
آداب آمیزش جنسی در روایات
از آنجا که دین اسلام، آئین زندگی است، برای همۀ جنبه های زندگی انسان برنامه هایی ارائه کرده است از جمله در مورد آمیزش و مسائل زناشویی آدابی بیان نموده است که رعایت این آداب، در بهداشت فردی و اجتماعی، روحی و جسمی زن و شوهر، بچه دار شدن و سالم بودن آن، ازدیاد محبت و غیره تأثیر دارد.
با توجه به روایات، برخی از این آداب آمیزش عبارتند از:
۱٫ شروع آمیزش با ذکر و یاد خدای متعال: در روایات برای قبل از آمیزش دعا و اذکاری ذکر شده است که مهم ترین آن یاد خدا است؛ چنان چه حضرت علی (ع) می فرمایند: «هرگاه کسی قصد هم بستری دارد، بگوید: بسم الله و بالله اللهم جنبنی الشیطان ما رزقتنی؛ به نام خدا و برای خدا، خدایا دور ساز شیطان را از آن چه به من روزی می دهی». [۸]
۲٫ زمان آمیزش: برای آمیزش زمانی در نظر گرفته شده است که عدم رعایت آن می تواند تأثیرات بدی را به دنبال داشته باشد. طبق بعضى از روایات، مجامعت و نزدیکى با همسران در ایام و ساعاتى نامناسب است و این روایات در کتاب هاى معتبره (حدیثى و فقهى) شیعه موجود و در آنها حکمت و فلسفه این دستورات تا حدودى تشریح شده است.[۹]
برخی از این ایام و ساعات به قرار زیر است:
۱٫ جماع در شب و روزى که ماه و خورشید گرفته است. ۲٫ هنگام غروب خورشید. ۳٫ هنگام طلوع فجر تا طلوع آفتاب. ۴٫ شب اول ماه غیر از ماه رمضان. ۵٫ در شب آخر ماه. ۶٫ جماع بعد از احتلام در خواب. ۷٫ جماع در جایى که کودکى باشد که به آنها نگاه کند یا سر و صداى آنها را بشنود، هر چند چیزى متوجه نشود. ۸٫ نگاه کردن به فرج هنگام جماع. ۹٫ جماع به صورت عریان. ۱۰٫ جماع در زیر آسمان (بدون هیچ پوشش). ۱۱٫ جماع رو به قبله و پشت به قبله. ۱۲- هنگامى که شکم پر است.
امام صادق (ع) می فرماید: «در اول ماه و میان ماه و آخر ماه جماع مکن که باعث سقط فرزند (جنین) می شود و اگر فرزندى متولد شود ممکن است دیوانه باشد یا صرع داشته باشد… ».[۱۰]
۳٫ آمیزش در ایام حیض و نفاس و در حال روزه داری نباشد. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «هر کس در حال حیض با همسر خود همبستر شود و فرزندی که متولد می شود مبتلا به خوره یا پیسى باشد، پس ملامت نکند مگر خود را».[۱۱]
۴٫ در هنگام آمیزش رو به قبله و پشت به قبله نباشند. امام صادق (ع) می فرمایند: «… (مرد) رو به قبله و پشت به قبله جماع نکند…».[۱۲]
۵٫ مکان آمیزش باید به دور از حضور دیگران حتی کودکان و نوزادانی که بیدار هستند، باشد. پیامبر اسلام (ص) می فرمایند: «اگر در اتاقی که کودکی در آن بیدار است با همسر خود همبستر شوید (آمیزش کنید) موجب می شود که کودک روی رستگاری را به خود نبیند».[۱۳]
۶٫ در برخی روایات از آمیزش در جاهایی مانند کشتی و زیر آسمان نهی شده است.[۱۴]
بنابراین، گرچه در روایات نیامده است که آمیزش حتماً در بستر باشد، اما اسلام این عمل را در هر جا و هر محلی اجازه نداده است و باید جای مخصوص و مناسبی برای این کار در نظر گرفته شود.
در پایان توجه به نکاتی در این جا مناسب است:
الف. اعتبار این روایات اگر تماماً ثابت نشده باشد، در عین حال پاره اى از آنها از اعتبار و وثاقت کافى برخوردار است.
ب. بیان چنین فلسفه هایى، به معناى آن نیست که حتماً چنین خواهد شد، بلکه به معناى آن است که چنین اقتضایى دارد و در صورت وجود دیگر عوامل، تأثیر مىکند، لیکن در مواردى نیز ممکن است به سبب فقدان پاره اى از شرایط، نتیجه دیگرى به دست آید. ناگفته نماند اکنون برخى پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند همان گونه که تفاوت شب هاى مهتابى و غیر مهتابى در جزر و مد دریا مؤثر است، بر وضعیت بدن انسان و مسائل خاص همبسترى نیز مؤثر است.[۱۵]
آمیزش جنسی در ایام سوگواری
مجامعت با همسر در غیر از ایام حیض و نفاس و در حال احرام و روزه یا موارد ثانوی دیگر، حرام نمی باشد. مجامعت در ماه های محرم و صفر و ایام شهادت و سوگواری حرمت شرعی ندارد، بلی این یک نوع احترام به پیشوایان دینی محسوب می شود، هم چنان که معمولاً افراد در مرگ عزیزانشان به احترام آنها مدتی از مجامعت کناره می گیرد.
با توجه به این که قصد جسارت و توهین در میان نیست؛ از این رو هیچ منع شرعی و عرفی ندارد. علاوه این که در بسیاری از موارد به واسطه ضرورت، حکم حرمت نیز برداشته می شود.[۱۶]
احکام آمیزش در دوران عادت
(در حال تکمیل است)
حکم مجامعت در حال حیض
از جمله چیزهایی که بر فرد حائض حرام است؛ جماع کردن در فرج می باشد، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن،[۱۷] اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، بلکه احتیاط واجب آن است که مقدار کمتر از ختنه گاه را هم داخل نکند. و در دبر زن حائض، وطى کردن، کراهت شدیده دارد، حتی در روزهایى هم که حیض زن قطعى نیست، ولى شرعاً باید براى خود حیض قرار دهد حرام است.
“دخول در قبل (فرج) در هنگام حیض جایز نیست، اما سایر استمتاعات – از جمله ارضای زن توسط شوهر بدون دخول- جایز می باشد”.[۱۸]
اما در صورتی که جماع در ایام حیض صورت گیرد می بایست طبق آنچه که در رساله های عملیه وارد شده است کفاره دهد.[۱۹]
برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به:
۱٫ نمایه: التذاذات جنسی و حدود آن، سؤال شماره ۵۵۱ (سایت اسلام کوئست: ۶۰۱).
۲٫ نمایه: وظایف زنان در برابر مردان، سؤال شماره ۸۵۰ (سایت اسلام کوئست: ۹۲۵).
۳٫ نمایه: نزدیکی با کاندوم در حال حیض، سؤال شماره ۱۳۰۴(سایت اسلام کوئست: ۱۲۸۸).
حکم نزدیکی در ایام عادت ماهانه
در ایام عادت ماهانه نزدیکی و دخول در فرج زن حرام است، حتی در روزهایى هم که حیض زن قطعى نیست، ولى شرعاً باید براى خود حیض قرار دهد، حرام است. اما سایر استمتاعات و لذت ها اشکال ندارد، و یکی از استمتاعات حلال و جایز زن و شوهر از یک دیگر ملاعبه است. این کار نه تنها اشکال ندارد و خود ارضائی محسوب نمی شود، بلکه در آداب زناشوئی به آن سفارش شده است، ولی اگر از هریک از آنان منی خارج شود جنب شده و باید احکام جنابت را رعایت نماید.[۲۰]
بنابراین، اگر در چنین ایامی زن و شوهر در خود نیاز جنسی احساس کنند می توانند با نوازش و ملاعبه یک دیگر را به حد ارگاسم برسانند و از این طریق نیاز جنسی یک دیگر را بر طرف کنند.
برای آگاهی در این باره نمایه های زیر را مطالعه کنید.
حرمت (جماع) نزدیکی با زن در حال حیض ۶۰۵۳ (سایت اسلام کوئست: ۶۲۲۴).
ملاعبه با همسر ۶۲۳۲ (سایت اسلام کوئست: ۶۳۹۹).
استمنا با دست همسر ۶۷۳۷ (سایت اسلام کوئست: ۶۸۰۰).
نزدیکی با کاندوم در حال حیض
مرد نباید در ایام حیض در فرج زن جماع نماید و کاندوم یا هر پوشش دیگر، به صرف قرار گرفتن بر روی آلت نمی تواند تغییری در حکم ایجاد کند؛ زیرا اصل مسئله حرمت دخول در ایام حیض است و کاندوم نمی تواند مانع دخول باشد، بلکه صرفاً پوششی برای رعایت بهداشت و پیش گیری از باردار شدن محسوب می شود.[۲۱]
جماع بعد پاک شدن از حیض و قبل از غسل
هنگامی که زن از دورۀ ماهیانه اش پاک می شود، برخی از مسائلی که در دوران حیض، انجامش صحیح نبوده[۲۲] و یا حرام[۲۳] بوده است بر او مباح می شود. از جمله این مسائل، طلاق و جماع است که بلافاصله بعد از پاک شدن زن (بدون انجام غسل)، شوهرش می تواند او را طلاق داده و یا با او همبستر شود.
البته عده ای از مراجع عظام تقلید چنین بیان کرده اند که بهتر است جماع بعد از شسته شدن آلت تناسلی زن (اگر چه زن هنوز غسل حیض نکرده) باشد،[۲۴] و برخی دیگر بنابر احتیاط واجب، شستن آلت تناسلی را قبل از جماع و در صورت عدم انجام غسل حیض لازم دانسته اند[۲۵]. البته تمامی مراجع محترم تقلید فرموده اند که بنابر احتیاط مستحب قبل از غسل، جماع نکنند؛[۲۶] یعنی بهتر است قبل از جماع، غسل کند.
احکام آمیزش های غیر متعارف
(در حال تکمیل است)
نزدیکی با همسر از پشت از دیدگاه روایات
مقدمتاً باید گفت: کراهت امری است که اگر چه مورد میل خدای متعال نبوده، ولی حرمت هم ندارد، از این رو به آن وعدۀ عذاب داده نشده است.
اما روایاتی که در مورد نزدیکی از پشت رسیده است، در یک نگاه به دو بخش تقسیم می شوند:
اول. روایاتی که از آن اجازۀ این عمل فهمیده می شود؛ مانند این روایت که عبد الله بن ابی یعفور می گوید: از امام جعفر صادق (ع) در بارۀ کسی که از راه دبر با همسرش نزدیکی می کند پرسیدم: آن حضرت فرمود: اشکالی ندارد. و از پیامبر (ص) نیز نقل شده است: لابأس به (اشکال ندارد).[۲۷]
دوم: روایاتی که از آنها حرمت این عمل استفاده می شود و کنندۀ این کار را مورد لعن قرار داده اند[۲۸]. بنابر این باید بین این دو دسته از روایاتی که مورد قبول هستند به نحوی جمع نمود.
بهترین و صحیح ترین راهی که به ذهن می رسد قول به تفصیل است.
الف. در صورتی که همسر به این عمل راضی باشد.
ب. در صورتی که همسر به این عمل راضی نباشد، بلکه با اجبار صورت پذیرد.
جمع بین این دو دسته از روایات اقتضا می کند که در صورت اول به کراهت، و در صورت دوم به حرمت، حکم کنیم و روایات حرمت و لعن را حمل به مورد دوم نماییم؛[۲۹] از این رو می بینیم برخی از فقها فرمودند: اگر زن راضی باشد کراهت شدید دارد و اگر راضی نباشد، بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[۳۰]
حکم آمیزش با همسر از طریق مقعد
مراجع محترم تقلید فرموده اند : دخول در پشت (مقعد) «کراهت شدیده» دارد[۳۱]، کراهت شدیده به این معنا است که چنین چیزی مورد پسند خداوند نیست و اگر آن را انجام ندهد بهتر است، ولی گناهی برای انجام دهنده آن نوشته نمی شود.
باید توجه داشت در مورد دخول از پشت؛ اگر زن راضی نباشد دخول جایز نیست و حکم کراهت شدید در صورتی است که زن راضی باشد و در صورتی که زن راضی نباشد بنابر نظر همه مراجع می تواند در برابر این خواسته تمکین نکند.[۳۲]
اما غیر از وجه شرعی، باید جنبه های بهداشتی چنین عملی را نیز در نظر گرفت؛ زیرا از نظر پزشکی احتمال ابتلاء به بسیاری از عفونت ها و بیماری ها برای زن و مرد و به خصوص زن با انجام این عمل وجود دارد.
در انتها با توجه به این که مراجع تقلید در این مسأله اختلاف نظر دارند، به طور طبیعی هر کس باید طبق فتوای مرجع تقلید خود عمل نماید.
نظرات تعدادی از مراجع عظام تقلید
۱) حضرات آیات عظام، امام خمینی، اراکی، گلپایگانی (رحمهم الله)، خامنه ای، صافی، مکارم شیرازی و زنجانی قائل به کراهت شدید می باشند.[۳۳]
۲) حضرات آیات عظام، خوئی، تبریزی و بهجت (رحمهم الله) می فرمایند: به احتیاط واجب جایز نیست.
۳) حضرات آیات عظام، فاضل لنکرانی(ره) و سیستانی: اگر زن راضی باشد کراهت شدید دارد و اگر راضی نباشد، بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[۳۴]
برای آگاهی بیشتر، نک: نمایه ی: ۶۰۱ (التذاذات جنسی و حدود آن).[۳۵]
حکم خوردن آلت همسر
در بارۀ این موضوع پاسخ بعضی از دفاتر مراجع عظام تقلید به قرار زیر می باشد:
حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی):
فى نفسه اشکال ندارد، ولى باید از خوردن خبائث و منى اجتناب گردد.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی (مدظله العالی):
شرعاً حرام نیست.[۳۶]
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (مدظله العالی):
فی نفسه اشکال ندارد.
سایر احکام آمیزش
(در حال تکمیل است)
روابط جنسی در زمان عقد
زنی که به عقد دائمی مردی در می آید، باید خود را براى هر لذّتى که او مىخواهد، تسلیم نماید و بدون عذر شرعى از نزدیکى کردن او جلوگیرى نکند. و اگر در این موارد از شوهر اطاعت کند، تهیه غذا و لباس و منزل او و لوازم دیگرى که در کتاب های فقهی بیان شده، بر شوهر واجب است و اگر تهیّه نکند، چه توانایى داشته باشد یا نداشته باشد، مدیون زن است.[۳۷]
بنابراین در زمانی که زن به عقد دائمی مرد درآمده است، نباید شوهر را از روابط جنسی محروم کند. علاوه بر این که زن نمی تواند به بهانۀ عدم پرداخت کامل مهریه توسط شوهر، او را از روابط جنسی محروم کند. مراجع معظم تقلید در پاسخ به این سؤال که: آیا زن می تواند تمکین (عمل زناشویی) را مشروط به پرداخت کل اقساط مهریه اش کند؟ می فرمایند:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
در مفروض سؤال زن حق ندارد تمکین نکند[۳۸].
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
با دریافت اولین قسط مهریه زن باید تمکین کند[۳۹].
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
در صورتی که مهریه در عقد نقد باشد و زمانى براى آن معین نشده زن می تواند تا مهریه را مطالبه ننموده تمکین نکند، ولى در صورتی که مهریه به صورت دین ما فى الذمه باشد زن حق امتناع از تمکین ندارد[۴۰]. [۴۱]
اگر در سندهای ازدواج دقت شود، به صورت معمول پرداخت مهریه را به زمان قدرت و استطاعت موکول می نمایند که با این شرط نمی توان از تمکین در زمان عقد و قبل از عروسی خودداری کرد، اما اگر در ازدواج شرط شود که مهریه به صورت نقدی پرداخت شده و یا شرط قدرت و استطاعت در آن لحاظ نشود، زن می تواند قبل از دریافت کامل مهریه از تمکین خودداری کند که البته در این فرض نیز اگر یک بار تمکین نمود، حق خودداری از تمکین برای دفعات بعد را ندارد.
همبستری همزمان مرد با دو همسر شرعی
این مسئله باید از دو منظر اخلاقی و فقهی مورد بررسی قرار گیرد.
از نظر اخلاقی، اسلام به حیاء و عفت در زندگی و به ویژه در زندگی خانوادگی و زناشویی بسیار اهمیت داده است؛ از این رو قوانین و دستورات بسیار ظریف و دقیقی را وضع نموده است که از جملۀ آن انجام مسایل خاص زناشویی در خلوت و دور از حضور هر فرد سومی است حتی اگر این فرد سوم همسر شرعی مرد (مردی که دارای دو همسر است) باشد؛ زیرا اگر چنین عملی در حضور همسر دیگر باشد می تواند آثار سوء عاطفی و اخلاقی به دنبال داشته باشد و افراد را به انعطاف اخلاقی بکشاند. در روایات دیگری حتی از مجامعت در حضور طفل غیر ممیز (طفل شیر خوار) که بیدار باشد نهی شده است و فرموده اند این کار باعث فساد اخلاقی کودک خواهد شد.[۴۲]
در روایات زیادی از مجامعت مرد با همسر خود در حضور همسر دیگرش نهی شده است.
پیغمبر (ص) از جماع همزمان با دو زن در یک اتاق نهی فرموده اند.[۴۳]
امام باقر (ع) می فرماید: مردی که دو زن دارد در آن واحد و در اتاق واحد با هر دو جماع ننماید.[۴۴]
اما باید توجه داشت که از نظر فقهی این نهی در لسان روایات، نهی تنزیهی است نه تحریمی؛ یعنی این روایات حمل بر کراهت می شوند؛ از این رو فقها فرموده اند: وطی همزمان دو زن در یک اتاق گرچه حرام نبوده، اما مکروه است.[۴۵]
حکم دیدن فیلم آمیزش حیوانات
جواب دفاتر مراجع عظام تقلید در خصوص دیدن فیلم آمیزش حیوانات به شرح زیر می باشد:
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
با توجه به ترتّب مفاسد و یا خوف گناه جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
دیدن آن با شهوت جایز نیست، بلکه به احتیاط واجب بدون شهوت نیز مشاهده نکند.
نزدیکی در حضور شیر خوار
نزدیکی با همسر در صورتی که کودک شیر خواره یا غیر ممیز داخل همان اتاق، خواب باشد اشکالی ندارد، اما اگر کودک بیدار است نزدیکی در حضور او مکروه است و در روایات وارد شده است که:” اگر زن و شوهری در حضور کودک بیدار با هم نزدیکی کنند این کار باعث می شود که آن کودک در آینده زناکار شود”.[۴۶] البته آن چه در این گونه روایات وارد شده است به عنوان بیان علت تامه و یک حکم کلی نیست؛ یعنی این طور نیست که همه کودکانی که پدر و مادرشان در زمان شیرخوارگی آنان چنین برنامه داشته اند زنا کار شوند! بلکه معنای این دسته از روایات این است که این کار می تواند مقدمه ای برای انحراف جنسی فرزندان باشد و نباید اجازه داد که این مقدمه به وجود بیاید. از طرف دیگر هر چه روابط زناشویی پدر و مادر در محیطی دور از حضور فیزیکی فرزندان باشد زمینه های فساد جنسی در آنها کمتر خواهد شد.
بنابر این بسیار مناسب است پدران و مادران تا جایی که می توانند سعی کنندکه حتی در حضور کودک شیرخوار خوابیده نیز این عمل را انجام ندهند.
تصور شخص دیگر در هنگام آمیزش جنسی
در این مورد که آیا زن یا شوهر در حالت آمیزش جنسی می توانند شخص دیگری را تصور کنند، پاسخ چند تن از مراجع عظام تقلید را که از دفاترشان دریافت کردیم، بیان می کنیم:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
احتیاط واجب در ترک آن است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
این کار مکروه است از آن اجتناب کنید.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.
دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی):
در فرض سؤال گرچه این نحو تفکر و عمل مذموم است، لکن گناه نیست. ضمناً یادآوری می شود که این نوع کار ممکن است تدریجاً شخص را لا ابالی و مبتلی به گناه کند. و الله العالم.
[1] معین، محمد، فرهنگ نامه معین، واژۀ آمیزش.
[۲] توضیح المسائل المحشی للامام الخمینی، مقدمه باب نکاح.
[۳]نک: خویی، ابوالقاسم، صراط النجاة، ج ۳، ص ۲۴۹ ، سؤال ۷۳۸٫
[۴]. در کتاب های حدیثی مانند کتاب شریف کافی باب ” حق المرأة علی الزوج” و “باب اکرام الزوجة” در کنار هم آمده است.نک: کلینی،کافی،ج ۵، ص ۵۰۷ و ۵۰۹٫
[۵]. حر عاملی، محمد حسن، وسائل الشیعه، ج۲۰، ص ۱۱۷و ۱۱۸، بَابُ اسْتِحْبَابِ الْمَکْثِ وَ اللَّبْثِ وَ تَرْکِ التَّعْجِیلِ عِنْدَ الْجِمَاع، و بَابُ اسْتِحْبَابِ مُلَاعَبَةِ الزَّوْجَةِ وَ مُدَاعَبَتِهَا.
[۶]. کافی،ج ۵، ص ۵۰۷ و ۵۰۸ .
[۷]. حر عاملی،محمد حسن، وسائل الشیعه،ج۲۰،ص ۱۱۸٫
[۸]. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۱۳۶، مکتبة الاسلامیه، تهران.
[۹]. نک: وسائلالشیعه، ج ۱۴، ابواب مقدمات نکاح؛ بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۸۱؛ جواهرالکلام، ج ۲۹، ص ۵۴٫
[۱۰]. مجلسی، محمد باقر، حلیة المتقین، باب چهارم در بیان فضیلت تزویج و آداب آن، فصل چهارم.
[۱۱]. حلیة المتقین، فصل چهارم از باب چهارم.
[۱۲]. همان؛ وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۱۲۰٫
[۱۳]. وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۱۳۲٫
[۱۵]. پایگاه اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه.
[۱۶]. الضرورات تبیح المحظورات. الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج ۷، ص ۱۴٫
[۱۷]. آیت الله مکارم شیرازی: نزدیکی کردن، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن.
[۱۸]. آیت الله هادوی تهرانی، در پاسخ به وطی قبل(فرج) در هنگام حیض.
[۱۹]. آیت الله سیستانی: و این حکم شامل و طی در دبر نمی شود… ؛ آیت الله زنجانی: ظاهراً جایز نیست که مقدار کمتر از ختنه گاه را داخل کند…، ر. ک: توضیح المسائل مراجع، ج ۱، م ۴۵۰، ص ۲۶۵ – ۲۶۰٫
[۲۱]. برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به مسائل مرتبط در سایت اسلام کوئست با شماره های ۴۵۱-۴۶۳٫
[۲۲]. مانند طلاق که در زمان حیض صحیح نمی باشد.
[۲۳]. مانند همبستری که در دوران حیض حرام است.
[۲۴]. حضرات آیات خویی، تبریزی، زنجانی.
[۲۵]. حضرت آیت الله سیستانی.
[۲۶]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ۱، ص ۲۶۶٫
[۲۷]. شیخ حر عاملى، وسائلالشیعة، ج ۲۰، ص ۱۴۶، ح ۲۵۲۶۰، مؤسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۹ ق.
[۲۸]. شیخ حر عاملى، وسائلالشیعة، ج ۲۰، ص ۱۴۲٫
[۲۹]. شیخ حر عاملى، وسائلالشیعة، ج ۲۰، ص ۱۴۲، شیخ و دیگران این روایت را حمل بر کراهت نمودند و دو وجه برای این بیان نمودند.
الف. به دلیل حضور یکی از مخالفان در مجلس این روایت را حمل بر تقیه نمودند.
ب. احتمال دارد که حکم سابق این بوده، ولی نسخ شده است.
[۳۰]. فاضل لنکرانی و سیستانی، توضیح المسائل مراجع، ج ۱، م ۴۵۰، ص۲۶۰؛ حسینی، سید مجتبی، رسالۀ دانشجویی، پرسش ۳۸۹، ص ۲۴۳٫
[۳۱]. امام خمینی، آیت الله نوری، آیت الله فاضل، تعلیقات علی العروة ج ۲، النکاح، الفصل الاول، م ۱، آیت الله صافی، توضیح المسائل مراجع، م ۴۵، آیت الله خامنه ای، استفتاء س ۴۱۹، آیت الله مکارم.
[۳۲]. آیت الله فاضل، جامع المسائل، ج ۱، ص ۱۶۷۰، آیت الله سیستانی، توضیح المسائل، م ۴۵۰، آیت الله خامنه ای، استفتاء، س ۴۲۵، آیت الله وحید، منهاج الصالحین، ج ۲، م ۲۲۸، امام خمینی، آیت الله مکارم، تعلیقات علی العروة، ج ۲، الفصل الاول، م ۱٫
[۳۳]. نک: تحریر الوسیله ج ۲ ص ۲۴۱، کتاب النکاح م ۱۱، نجاة العباد (للإمام الخمینی) احکام حیض، ص ۳۵٫
[۳۴]. توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص۲۶۰، م ۴۵۰ ، رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، ص۲۴۳، پرسش ۳۸۹٫
[۳۷]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ۲، ص ۴۷۶٫
[۳۸]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان.
[۳۹]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان. معظم له در استفتائات جدید، ج ۳، ص ۲۴۷، سؤال ۶۵۸، می فرماید: اگر زوجه قبلاً از اعسار زوج آگاهی داشته است. در این صورت نمی تواند به بهانه پرداخت مهریه، تمکین نکند. و اگر زوجه قبلاً از اعسار زوج آگاهی نداشته است، که دو صورت دارد:
۱٫ به دادگاه مراجعه کرده و از سوی حاکم شرع، قسط بندی شده و زوج مقداری و یا لااقل اولین قسط را پرداخته است، زن باید تمکین کند و نمی تواند به بهانه این که هنوز تمام اقساط تمام نشده تا پایان آخرین قسط، انجام عمل زناشویی را به تأخیر اندازد.
۲٫ به دادگاه مراجعه نکرده و یا این که مراجعه کرده اند ولی هنوز زوج، هیچ قسطی پرداخت نکرده است، زن می تواند تمکین خاص نکند، اما دیگر وظایف زناشویی را باید انجام دهد.
[۴۰]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان.
[۴۲]. حرعاملی، وسائلالشیعة، ج ،۲۰ ص۱۳۳ ،حدیث ۲۵۲۲۳، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَنَّ رَجُلًا غَشِیَ امْرَأَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبِیٌّ مُسْتَیْقِظٌ یَرَاهُمَا وَ یَسْمَعُ کَلَامَهُمَا وَ نَفَسَهُمَا مَا أَفْلَحَ أَبَداً إِنْ کَانَ غُلَاماً کَانَ زَانِیاً أَوْ جَارِیَةً کَانَتْ زَانِیَة؛ نک: نرم افزار جامع الاحادیث نور.
[۴۳]. نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ابواب مقدمات نکاح، باب ۵۰، حدیث ۲،… رسول الله (ص) انه نهی ان توطأ الحرة و فی البیت اخری؛ نک: نرم افزار جامع الاحادیث نور.
[۴۴]. مجلسی، بحار الانوار،چاپ بیروت ،۱۴۰۳هجری قمری،ج ۱۰۰، ابواب النکاح،باب آداب الجماع و فضله، ص ۲۹۳، ح ۴۲، لاتجامع الحرة بین یدی الحرة فاما الاماء بین یدی الاماء فلابأس؛ نک: نرم افزار جامع الاحادیث نور.
[۴۵]. علی پناه الإشتهاردی، مدارک العروة ، ج ۲۹، ص ۷۱، و یکره أن یجامع و عنده من ینظر الیه و لو الصبیّ الغیر الممیّز، نک: نرم افزار جامع فقه اهل البیت نور
[۴۶].کلینی، محمد بن یعقوب، کافی ج ۵، ص ۵۰۰، حدیث ۱- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ ابْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَقُولُ: “لَا یُجَامِعِ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ وَ لَا جَارِیَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبِیٌّ فَإِنَّ ذَلِکَ مِمَّا یُورِثُ الزِّنَا “؛ کافی، ج ۵، ص ۵۰۰، ح ۲- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَنَّ رَجُلًا غَشِیَ امْرَأَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبِیٌّ مُسْتَیْقِظٌ یَرَاهُمَا وَ یَسْمَعُ کَلَامَهُمَا وَ نَفَسَهُمَا مَا أَفْلَحَ أَبَداً إِذَا کَانَ غُلَاماً کَانَ زَانِیاً أَوْ جَارِیَةً کَانَتْ زَ