علل پیدایش حجاب

علت پیدایش حجاب »

علت پیدایش حجاب چیست ؟ چه طور شد که در میان همه یا بعضی از ملل باستانی پدید آمده است ؟ اسلام که دینی است که در همه ی دستورهای خویش فلسفه و منظوری دارد چرا و روی چه مصلحتی حجاب را تایید و یا تاسیس کرد ؟

مخالفان حجاب سعی کرده اند جریانات ظالمانه ای را به عنوان علت پیدا شدن حجاب ذکر کنند ، و در این جهت میان حجاب اسلامی و غیر اسلامی فرق نمی گذارند ، چنین وانمود می کنند که حجاب اسلامی نیز از همین جریانات ظالمانه سر چشمه می گیرد . در باب علت پیدایش حجاب نظریات گوناگونی ابراز شده است و غالباً این علت ها برای ظالمانه یا جاهلانه جلوه دادن حجاب ذکر شده است . ما مجموع آنها را ذکر می کنیم . نظریاتی که    به دست آورده ایم بعضی فلسفی و بعضی اجتماعی و بعضی اخلاقی و بعضی اقتصادی و بعضی روانی است که ذیلاً ذکر می شود :

1 ـ میل به ریاضت و. هبانیت ( ریشه ی فلسفی )

2 ـ عدم امنیت و عدالت اجتماعی ( ریشه ی اجتماعی )

3 ـ پدر شاهی و تسلط مرد بر زن و استثمار نیروی وی درجهت منافع اقتصادی مرد             ( ریشه ی اقتصادی) 

4 ـ حسادت و خود خواهی ( ریشه ی اخلاقی )

5 ـ عادت زنانگی زن و احساس او به این که در خلقت از مرد چیزی کم دارد به علاوه ی مقررات خشنی که در زمینه ی پلیدی او و ترک معاشرت با او در ایام عادت وضع شده است (ریشه ی روانی )

علل نامبرده یا به هیچ وجه تأثیری در پیداشدن حجاب در هیچ نقطه از جهان نداشته است و بی جهت آنها را به نام علت حجاب ذکر کرده اند و یا فرضاً در پدید آمدن بعضی از سیستم های غیر اسلامی تأثیر داشته است در حجاب اسلامی تأثیر نداشته است یعنی حکمت و فلسفه ای که در اسلام سبب تشریع حجاب شده ، نبوده است . همان طور که ملاحظه می شود مخالفان حجاب گاهی آن را زائیده ی یک طرز فکر فلسفی خاص درباره ی جهان و لذات جهان معرفی می کنند و گاهی آن را معلول علل اقتصادی می دانند و گاهی جنبه های خاص اخلاقی یا روانی را در پدید آمدن آن دخالت می دهند . در ادامه به یک علت اساسی اشاره می کنیم که از نظر ما موجه ترین آنها به شمار می رود .

« بالا بردن ارزش »

عللی که قبلاً ذکر کردیم کم و بیش مورد استفاده ی مخالفان پوشیدگی زن قرار گرفته است . به عقیده ی ما یک علت اساسی در کار است که مورد غفلت واقع شده است . به عقیده ی ما ریشه ی اجتماعی پدید آمدن حریم و حائل میان زن و مرد را در میل به ریاضت ، یا میل مرد به استثمار زن ، یا حسادت مرد ، یا عدم امنیت اجتماعی ، یا عادت زنانگی نباید جستجو کرد و لااقل باید کم تر در این ها جستجو کرد . ریشه ی این پدیده را در یک تدبیر ماهرانه ی غریزی خود زن باید جستجو کرد . به طور کلی بحثی است درباره ی ریشه ی  اخلاق جنسی زن از قبیل حیا و عفاف و از آن جمله است تمایل به ستر و پوشش خود از مرد . در این جا نظریاتی ابراز شده است . دقیق ترین آنها این است که حیا و عفاف و ستر و پوشش تدبیری است که خود زن با یک نوع الهام برای گرانبها کردن خود و حفظ موقعیت خود در برابر مرد به کاربرده است . زن با هوش فطری و با یک حس مخصوص به خود دریافته است که از لحاظ جسمی نمی تواند با مرد برابری کند و اگر بخواهد در میدان زندگی با مرد پنجه نرم کند از عهده ی زور بازوی مرد بر نمی آید و از طرف دیگر نقطه ی مرد را در همان نیازی یافته است که خلقت در وجود مرد نهاده است که او را مظهر عشق و طلب و زن را مظهر معشوقیت و مطلوبیت قرار داده است . در طبیعت جنس نر ، گیرنده و دنبال کننده آفریده شده است . به قول ویل دورانت : « آداب جفت جوئی عبادت است از جمله برای تصرف در مردان ، و عقب نشینی برای دلبری و فریبندگی در زنان … مرد طبعاً جنگی و حیوان شکاری است . عملش مثبت و تهاجمی است . زن برای مرد هم چون جائزه ای است که باید آن را برباید . » وقتی که زن مقام و موقع خود را در برابر مرد دریافت و نقطه ی ضعف مرد را در برابر خود دانست همان طور که متوسل به زیور و خود آرایی و تجمل شد که از آن راه قلب مرد را تصاحب کند ، متوسل به دور نگه داشتن خود از دسترس مرد نیز شد . دانست که نباید خود را رایگان کند بلکه بایست آتش عشق و طلب او را تیزتر کند و در نتیجه مقام و موقع خود را بالا برد . ویل دورانت می گوید : « حیا امر غریزی نیست بلکه اکتسابی است . زنان دریافتند که دست و دل بازی ما به ی طعن و تحقیر است و این امر را به دختران خود یاد دادند . »

ویل دورانت می گوید : « خودداری از انبساط ، و امساک در بذل و بخشش بهترین صلاح برای شکار مردان است . اگر اعضای نهانی انسان را در معرض عام تشریح می کردند توجه ما به آن جلب می شدولی رغبت و قصد به ندرت تحریک می گردید مرد جوان به دنبال چشمان پر از حیا است و بی آنکه بداند حس می کند که این خود داری ظریفانه از یک لطف و رقت عالی خبر می دهد . »

مولوی ، عارف نازک اندیش و دوربین خودمان بسیار عالی در این زمینه می اورد ، اول درباره ی تسلط معنوی زن بر مرد می گوید :

« زُتّن‏ للناس حق آراسته است                                        زانچه حق آراست چون تا نندرست

چون پی یْشکُن اِلیهاش آفرید                          کی تواند آدم از حوا برید

رستم زال ار بود ، و زخمه بیش                         هست در فرمان اسیرزال خویش

آنکه عالم مست گفتارش بدی                          کَلَّمینی یا حمیرا می زدی »

آنگاه راجع به تذثیر حریم و حائل میان زن و مرد در افزایش قدرت و محبوبیت زن و در بالابردن مقام او و در گداختن مرد در اتش عشق و سوز ، مثل لطیفی می آورد : آنها را به آب بر آتش تشبیه می کند ، می گوید مْثَلآب است و مثل زن مثل آتنش اگر حائل از میان آب و آتش برداشته شود آب بر آتش غلبه می کند و آنرا خاموش می سازد ، اما اگر حائل و حاجبی میان آن دو برقرار گردد مثل این که آب را در دیگی قرار دهند و آتش در زیر آن دیگ روشن کنند ، آ“ وقت است که آتش آب را تحت تاثیر خود قرار می دهد ، اندک اندک او را گرم می کند و احیاناً جوشش و غلیان در او به وجود می آورد ، تا آن جا که سراسر وجود او را تبدیل به بخار می سازد . می گوید :

« ان غالب شد از لهیب                          ز آتش او جوشد چو باشد در « حجیب »

جونکه دیگی حایل آمد آن دورا                       نیست کرد آن آب را کردش هوا »

مرد برخلاف انچهابتدا تصور می رود ، در عمق روح خویش از ابتذال زن و از تسلیم و رایگانی او متنفر است . مرد همیشه عزت و استغناء و بی اعتنائی زن را نسبت به خود ستوده است . نظامی می گوید :

« چه خوش نازی است ناز خوبرویان

 زدیده رانده را از دیده جویان »

به طور کلی رابطه ای است میان دست نارسی و فراق از یک طرف و عشق و سوز و گرانبهایی از طرف دیگر ، همچنانکه رابطه ای است میان عسق و سوز از یک طرف و میان هنر و زیبایی از طرف دیگر ؛ یعنی عشق در زمینه ی فراقها و دست نارسی ها می شکفد و هنر و زیبایی در زمینه عشق رشد و نمو می یابد . برتراند راسل می گوید : « از لحاظ هنر مایه ی تاسف است که به آسانی به زنان بتوان دست یافت و خیلی بهتر است که وصال زنان دشوار باشد بدون آنکه غیر ممکن گردد . » هم او می گوید : « در جائی که اخلاقیات کاملاً آزاد باشد ، انسانی که بالقوه ممکن است عشق شاعرانه ای داشته باشد عملاً بر اثر موفقیتهای متوالی به واسطه ی جاذبه ی شخصی خود ، ندرتاً نیازی به توسل به عالی ترین تخیلات خود خواهد داشت . »

ویل دورانت در لذات فلسفه می گوید : « آنچه بجوییم و نیابیم عزیز و گرانبها می گردد . زیبایی به قدرت میل بستگی دارد و میل با اقناع و ارضاء ، ضعیف و با منع و جلوگیری ، قوی می گردد . » از همه عجیب تر سخنی است که یکی از مجلات زنانه از آلفرد هیچکاک ـ که به قول آن مجله به حسب فن و شغل فیلم سازی خود درباره ی زنان تجارب فراوان دارد ـ نقل می کند ، او می گوید : « من معتقدم که زن ه باید مثل فیلمی پر هیجان و پر آنتریک باشد ، به این معنی که ماهیت خود را کمتر نشان دهد و برا یکشف خود مرد را به نیروی تخیل و تصور زیادتری وادارد . باید زنان پیوسته بر همین شیوه رفتار کنند یعنی کم تر ماهیت خود را نشان دهند و بگذارند مرد برای کشف آنها بیشتر به خود زحمت دهد . » ایضاً همان مجله در شماره دیگری از همین مجله در شماره ی دیگری از همین شخص چنین نقل می کند : « زنان شرقی تا چند سال پیش به خاطر حجاب و نقاب و روبندی که به کار می بردند خود به خود جذاب می نمودند و همین مساله جاذبه ی نیرومندی به آنها می داد ، اما به تدریج با تلاشی که زنان غربی از خود نشان می دهند حجاب و پوششی که دیروز بر زن شرقی کشیده شده بود از میان می رود و همراه آن جاذبه جنسی او هم کاسته می شود . » می گویند : « مشتاقی است مایه ی مهجوری . » این صحیح است اما عکس آن هم صحیح است که : « مهجوری است مایه مشتاقی . » امروز یکی از خلاء هایی که در دنیای اروپا و آمریکا وجود دارد خلاء عشق است . در کلمات دانشمندان اروپائی زیاد این نکته به چشم می خورد که اولین قربانی آزادی و بی بند و باری امروز زنان و مردان ، عشق و شور و احساسات بسیار شدید و عالی است . در جهان امروز هرگز عشقهائی از نوع عشقهای شرقی از قبیل عشقهای مجنون و لیلی ، و خسرو و شیرین رشد و نمو نمی کند . نمی خواهم به جنبه ی تاریخی قصه ی مجنون و لیلی ، و خسرو و شیرین تکیه کرده باشم ، ولی این قصه ها بیان کننده ی واقعیاتی است کهع در اجتماعات شرقی وجود داشته است . از این داستانها می توان فهمید که زن بر اثر دور نگه داشتن خود از دسترسی مرد تا کجا پایه ی خود را بالا برده است و تا چه حد سر نیاز مرد را به آستان خود فرود آورد ه است به قطعاً درک زن این حقیقت را در تمایل او به پوشش بدن خود و مخفی کردن خود به صورت یک راز تاثیر فراوان داشته است .