سم زدایی و پاک کردن مواد افیونی از بدن نخستین گام برای بیمارانی است که وارد برنامه های درمان و توانبخشی ترک اعتیاد میشوند. به همراه آن باید بیمار به شرکت فعال در گروههای خودیاری و درمان های غیردارویی تشویق شود چرا که سم زدایی تنها در دراز مدت با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود. ِ
سم‌زدایی به شیوه های ساده با داروهای مسکن و آرام بخش و نیز به اشکال پیچیده که نیاز به بستری شدن و بیهوشی دارد، امکانپذیر است.
سم زدایی سرپایی :
در این روش از داروهایی استفاده میشود که باعث رفع برخی از علائم ترک میشوند (مانند کلونیدین، بوپرنورفین، ....) به همراه این داروها از داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد درد غیر مخدر، داروهای ضد تهوع، داروهای خواب آور نیز استفاده میشود. با توجه به اینکه مصرف هرکدام از داروهای ذکر شده فواید و عوارض خاص خود را دارد ، نظارت حرفه ای و تخصصی در طول انجام سم‌زدایی ضروری است.
سم زدایی سریع :
در مـــوارد مقاوم، در افراد جوان و در افرادی که از سایر روشهای درمانی فایده نبرده‌اند از این روش استفاده میشود. در این روش با کمک امکانات بیهوشی و مراقبت های ویژه و بستری شدن بیمار، سرویس های تخصصی دارویی ارائه میشود.
سم زدایی فوق سریع :
در کسانی که به سایر روشهای سم زدایی مقاوم بوده و تحمل علائم شدید ترک را نداشته و یا قادر به تکمیل کردن برنامه های ترک نبوده اند از این روش استفاده میشود . در این روش ابتدا بیمار تحت بیهوشی سبک قرار میگیرد. و در طول این مدت (5 الی 6 ساعت) با کمک داروهای ضدافیونی، مواد افیونی از بدن بیمار پاک شده و تنها برخی از بیماران ممکن است پس از اتمام بیهوشی علائم خفیف ترک را تجربه کنند. البته در برخی دیگر تا 72 ساعت کماکان احساسات درد و ناخوشی ادامه خواهد داشت .
پس از سم زادیی با هرکدام از روشهای فوق برای پیشگیری از عود دو کار اصلی باید انجام گیرد.
1) استفاده از داروی پیشگیری از عود (نالتروکسون )
2) درمان های غیردارویی
برای شروع داروی پیشگیری از عود (نالترکسون ) حتماً دوره سم زدایی باید به اتمام رسیده باشد.
درمان های غیر دارویی :
· گروه درمانی: امکان صحبت در مورد مشکلات و بررسی و بحث و تبادل نظر در مورد مسائل مربوط به فرآیند درمان را فراهم میکند.
بعضی معتقدند گروه درمانی بهترین روش برای درمان معتادان است.
· خانواده درمانی: پیرامون هر فرد معتاد، خانواده ای در رنج است. در درمان یا ادامه اعتیاد خانواده نقش بسزایی دارد.
· درمان های شناختی - رفتاری: در این روش که بر مبنای یادگیری شکل گرفته است، بر توانایی انسان بر آموختن رفتارهای سازگار و ناسازگار و چگونگی تغییر آن تأکید میشود.
· روان درمانی روانپوشی: در این روش به انگیزه های فردی، ارتباطی و اجتماعی که در طی دوران رشد بر فرد حادث شده و زمینه ساز پیدایش اعتیاد شده است، اشاره میشود.
· گروه خودیاری معتادان گمنام(NA): گروههایی هستند که توسط خود معتادان به منظور حمایت از یکدیگر، گفتگو، راهنمایی و ارائه راه‌حل تشکیل میشود. این گروهها فاقد درمانگر بوده و خود معتادان آنها را اداره میکنند . در این گروهها بر مسئولیت خود فرد در ارتباط با اعتیاد تأکید میشود. این گروه بر اساس دوازده قدم و دوازده سنت که نمایانگر قاعده و اصول این گروههاست، اداره میشود.
· جامعه درمان مدار(TC): برنامه های اقامتی طولانی مدتی هستند که 9-12 ماه طول میکشند و بر مبنای خودیاری اند.