بسته‌بندی‌های زیست‌تخریب‌پذیر
با خانواده رو به رشد پلاستیک‌های ارگانیک آشنا شویم
بسیاری از مصرفکنندگان صنایع غذایی، ترجیح می‌دهند که از ظروف و بسته‌بندی‌های زیست‌تخریب‌پذیر استفاده کنند. به همین دلیل راه‌حل‌های سازگار با محیط زیست متنوعی برای ساخت ظروف و بسته‌بندی‌های غذایی به وجود آمده‌اند. در ساختار این بسته‌بندی‌ها از مواد طبیعی استفاده از پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر باعث کاهش 30 تا 70 درصدی انتشار گاز CO2 می‌شود
سالانه 265 میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید می‌شود که سهم پلاستیک‌های تخریب‌پذیر در این رقم کمتر از یک درصد است. اگرچه این مقدار طی سالیان آینده می‌تواند به 2 تا 5 درصد افزایش یابد. تعداد شرکت‌هایی که پلاستیک‌های تخریب‌پذیر را تولید کرده و یا مصرف می‌کنند، به طور قابل توجهی رو به افزایش است.
در حال حاضر تمرکز اصلی سازندگان بر روی افزایش کارآیی و توسعه مواد اولیه و بهینه‌سازی فرایند تولید این محصولات است. موضوعات مهم دیگر شامل قابلیت تولید انبوه و بازیافت مواد اولیه و پساب آنها است. یکی از جدیدترین پیشرفت‌های حاصله در این زمینه، ابداع یک روش پلیمریزاسیون کم هزینه با فرآیندی آسان برای تولید پلاستیک‌های ارگانیک با کیفیت بالا است. پلی لاکتیدها (PLA) از مونومر لاکتید تولید می‌شوند و لاکتید از تخمیر شکر به دست می‌آید.
پلی‌لاکتیدها خواص بسیار خوبی دارند، به گونه‌ای که مشابه پلاستیک‌های نفتی سنتی بوده و بنابراین با تکنولوژی‌های استاندارد موجود قابل تولید هستند. پلاستیک‌های ارگانیک به شکل گرانول تولید می‌شوند و سپس در صنعت پلاستیک برای تولید فویل‌ها، ظروف و اجسام قالب‌گیری شده و بطری‌ها استفاده می‌شوند. یکی از بزرگترین مزایای پلی‌لاکتیدها قابلیت دوگانه بودن آنهاست که می‌توان از آنها محصولات زیست‌تخریب‌پذیر- که به سرعت تجزیه می‌شوند- تولید کرد و محصولاتی با طول عمر بالا ساخت. با این وجود، دمای نرم‌شوندگی این پلیمرها 60 درجه است که از نظر مقاومت حرارتی در بسیاری از صنایع کاربرد ندارد. در عین حال تکنولوژی‌های جدید ساخت این پلیمر، مقاومت حرارتی آن را تا 180 درجه افزایش می‌دهد که باعث می‌شود این مواد برای ساخت فنجان‌های قهوه و چای مناسب باشند.
حوزه پلاستیک‌های ارگانیک بسیار وسیع‌تر است و واژه پلاستیک زیست‌تخریب‌پذیر فقط به یک نوع پلیمر اطلاق نمی‌شود و گروه عمده‌ای از پلیمرها را شامل می‌شود که هر یک با دیگری تفاوت بسیاری دارد. اکثر این پلیمرها شامل خانواده پلی اتیلن، پلی اتیلن ترفتالات و در آینده‌ای نزدیک پلی وینیل کلراید و پلی پروپیلن است. این پلیمرها را فقط با آزمایش علمی می‌توان از پلاستیک‌های معمولی متمایز کرد. در مرحله بعد پلیمرهای برپایه نشاسته و زیست‌تخریب‌پذیر PHA و PLA و همچنین یک سری از پلیمرهای پایه نفت مانند PBAT و PBS است، که در محیط زیست تجزیه می‌شوند. بنابراین خواص پلیمر به مواد اولیه آن بستگی ندارد، بلکه به ساختار شیمیایی آن وابسته است.شیوه‌های نوین استخراج مواد اولیه و بازیافت پلاستیک‌های آلی باعث کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی می‌شود.
استفاده از پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر در مقایسه با پلاستیک‌های سنتی باعث کاهش 30 تا 70 درصدی انتشار گاز CO2 می‌شود و بنابراین هزینه‌های نهایی برای تولیدکنندگان کاهش می‌یابد. علاوه بر این، باعث ایجاد بازارهای جدیدی برای فروش محصولات کشاورزی و افزایش رضایت مصرفکنندگان به دلیل استفاده از محصول سازگار با محیط زیست می‌شود.
امروزه مواد اولیه با کیفیت به اندازه کافی وجود دارد که در بخش مواد غذایی شامل میوه‌ها، سبزیجات، گوشت و فست‌فودها به شکل لیوان، فیلم بسته‌بندی، بطری، لیبل، جعبه شکلات و بسته‌بندی‌های متنوع دیگر کاربرد دارد.محصولاتی مانند فیلم‌های بسته‌بندی و کیسه‌های هوا از نشاسته، شکر، سلولز و حتی چوب ساخته می‌شوند که تجزیه‌پذیر هستند.
بازار پلاستیک‌های تخریب‌پذیر رو به رشد است، به گونه‌ای که شرکت‌های بزرگی مانند Danone و Coca Cola استفاده از این مواد را در محصولات خود شروع کرده‌اند. علاوه بر این، ساخت کیسه‌های دستی با مواد زیست‌تخریب‌پذیر توسط شرکت BASF به موفقیت بالایی در بازار رسیده است. در حالی که کیسه‌های پلی اتیلنی سابق به طور کامل بر پایه محصولات نفتی بودند، 50 درصد از ساختار پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر امروزی شامل سبزیجات، نشاسته و یا ذرت است که قابل تولید در شرایط صنعتی استاندارد هستند.
ماهنامه صنعت چاپ (دیماه 1391 (
مترجم:مجید کرمی