مرکب های معمول که برای چاپ کارهای روزمره و تجاری استفاده می شوند، از نوعی است که ماشین چی می تواند به راحتی آن را براساس نوع کاغذ مصرفی، مشخص سازد و مورد استفاده قرار دهد. مرکب های خاصی نیز وجود دارند که برای چاپ برچسب، پوستر، جلد مجلات و کتاب، کارت تبریک، برچسب، فویل آلومینیوم ، پلاستیک و فلز و موارد دیگر مصرف دارند.
مرکب های چاپ افست با فرمول و خواص مختلف عرضه می شوند. چون چاپ بر روی مواد متنوع و مختلفی انجام می شود. بنابراین مرکب چاپ با تنوع و ویژگی های متفاوت عرضه می شود، که خواص موجود در آن بر اساس نوع سطح چاپ شونده، ماشین چاپ، روش صحافی و پایان کار، متفاوت است.
مرکب های معمول که برای چاپ کارهای روزمره و تجاری استفاده می شوند، از نوعی است که ماشین چی می تواند به راحتی آن را براساس نوع کاغذ مصرفی، مشخص سازد و مورد استفاده قرار دهد. مرکب های خاصی نیز وجود دارند که برای چاپ برچسب، پوستر، جلد مجلات و کتاب، کارت تبریک، برچسب، فویل آلومینیوم ، پلاستیک و فلز و موارد دیگر مصرف دارند. این نوع مرکب ها اغلب آماده مصرف بوده و نیازی به آماده کردن آن به وسیله ماشین چی نیست. مرکب ها، بدون در نظر گرفتن سطح چاپ شونده می توانند از نظر شفافیت، پرداخت، پاک شدن، ساییدگی و مقاومت در برابر حرارت، نور، مواد شیمیایی و محلول ها با یکدیگر متفاوت باشند. در نتیجه هزاران نوع مرکب مختلف و با فرمول های متفاوت وجود دارد، که هر کدام با فرمول خاص برای چاپ با کاغذ مشخصی و یا مواد چاپ شونده دیگر و شرایط خاص چاپ و بعد از چاپ طراحی شده اند.
مرکبی که بتواند به عنوان بهترین نوع برای انجام همه نوع کارهای چاپی باشد وجود ندارد. مرکبی که برای چاپ انواع مختلف کاغذ مناسب تشخیص داده شده، نمی تواند برای هر کار چاپی دیگری هم بهترین باشد. چاپخانه داران باید با تولید کنندگان مرکب در تماس نزدیک باشند و مناسب ترین مرکب را برحسب نیاز کار چاپی خود فراهم سازند.
مرکب چاپ از پراکندگی رنگدانه (پیگمنت) در مایعی به نام حامل تشکیل می شود. رنگ آن بوسیله رنگدانه مشخص شده و شفافیت و یا کدر بودن آن را تعیین می کند. حامل، ویژگی روان بودن مرکب را بصورتی فراهم می کند که بتواند به راحتی بر روی نوردهای مرکب جریان یافته و به حالت یکنواخت به زینک مرکب بدهد. در مرحله چاپ و پس از قرار گرفتن لایه مرکب بر روی سطح چاپ شونده، حامل، از حالت مایع به حالت جامد تغییر یافته و به این وسیله رنگدانه به سطح چاپ شونده می چسبد.
مرکب چاپ با روش های مختلف خشک می شود. مرکب های معمولی محتوی روغن خشک کننده ای هستند که با فرآیند شیمیایی و جذب شدن، خشک می شوند. این حالت اغلب به طریق اکسیداسیون و پلیمریزاسیون است.
مرکب هایی که دارای خاصیت خشک شدن سریع هستند (Quick set) ، محتوی روغن خشک کننده و رزین و محلول هایی هستند که سرعت روند خشک شدن را در مرحله جذب فراهم می سازند. مرحله نهایی در خشک شدن این نوع مرکب نیز به حالت اکسیداسیون و پلیمریزاسیون انجام می شود. این نوع مرکب برای چاپ با کاغذهای گلاسه و مقوا بسیار مناسب است. مرکب های هیت ست (که توسط حرارت خشک می شوند) با تبخیر محلول، خشک می شوند و در ماشین های افست ورقی کاربرد دارند.
دو علت عمده باعث بروز اشکالات خشک شدن می شوند. اول، استفاده از مرکب نامناسب برای نوع کارچاپی، دوم استفاده از آب اضافی (رطوبت نسبی زیاد) و اسید اضافی (پ هاش پایین). مرکب افست باید همراه با رطوبت کار کند. همیشه مقداری از رطوبت آب، در حین چاپ به مرکب نفوذ می کند، اما مرکب نباید پر آب شود و به حالت خمیری و یا شکننده درآید و یا با آب مخلوط شود. مرکبی که با آب ماشین مخلوط شده و به حالت امولسیون (مخلوط آب و مرکب) درآید، به سیستم آب ماشین منتقل شده و در نتیجه به تمام قسمت های سفید و بدون چاپ کاغذ منتقل می شود. تولیدکنندگان مرکب با انتخاب صحیح رنگدانه و حامل و تنظیم غلظت، ویژگی مناسب را به منظور کارکرد صحیح آن فراهم می سازند.
عوامل مؤثر در مرکب سازی و چاپ افست بسیار زیاد هستند. ماشین چی افست با مشکلات ناشی از عملکرد مرکب روبرو می شود که برای حل آن نیاز به دانش، تجربه و قضاوت صحیح دارد.
پیشنهاد می شود از مرکب های آماده چاپ استفاده کنید. به این وسیله زمان لازم برای تغییر دادن مرکب کاهش پیدا می کند. همکاری نزدیک بین چاپخانه داران و تولیدکنندگان مرکب برای تهیه مرکب مناسب، ضرورت دارد. بنابراین همیشه با فروشنده ای که آشنایی کافی با فرمول ساخت مرکب چاپ و استفاده از افزودنی های مناسب برای رفع مشکلات چاپی دارد مشورت و همکاری کنید.
در این فصل، اطلاعات لازم به منظور کمک و تشخیص سریع و رفع اشکالات مرکب در اختیار ماشینچی قرار می گیرد.
● اشکال اول مرکب دیر خشک می شود.
این اشکال معمولاً پس از پایان چاپ مشخص می شود. حفظ چنین کار چاپ شده ای می تواند هزینه بیشتری را در برداشته باشد تا جلوگیری از بروز مشکل.
۱) علت الف: مرکب مصرفی مناسب با کار چاپی نیست.
▪ راه حل ۱ : قبل از شروع چاپ، در مورد نوع کار چاپی و مرکب مصرفی با فروشنده آن مشورت کنید، بهترین درمان برای مشکل خشک شدن، پیشگیری از بوجود آمدن آن است. در هر صورت چنانچه با مشکل کندی خشک شدن مواجه شدید، با سازنده مرکب مشورت کنید.
▪ راه حل ۲ : تغییری در ترکیب مواد مرکب ایجاد نکنید. اگر انجام تغییرات در فرمول ساخت مرکب لازم شد، حتماً با مشورت سازنده آن اقدام کنید.
▪ راه حل ۳ : برای جلوگیری از بوجود آمدن این مشکل، حتماً قبل از چاپ، قدرت خشک شدن مرکب بر روی کاغذ را آزمایش کنید.
▪ راه حل ۴ : به کار چاپ شده ورنی مناسب بزنید.
۲) علت ب: اسید اضافی در محلول آب.
▪ راه حل ۱ : آب را بین ۵/۴ و ۵/۵ حفظ کنید.
▪ راه حل ۲ : روی کار چاپی خشک نشده ورنی و یا مرکب شکری چاپ کنید.
۳) علت ج: مواد خشک کننده موجود در مرکب کافی نیست.
▪ راه حل ۱ : با آزمایش مرکب بر روی کاغذ، قبل از چاپ از این مشکل جلوگیری کنید.
▪ز راه حل ۲ : برای حفظ کار چاپ شده، آن را با ورنی و یا مرکب شکری حاوی خشک کن چاپ کنید. همانند علت ب راه حل ۲ عمل کنید.
۴) علت د: نبودن اکسیژن که مرکب را خشک کند. این وضع در چاپ فرم هایی که تنپلات زیادی دارند، پیش می آید.
▪ راه حل: در مرحله خشک شدن، چندین بار به کاغذ هوا بدهید. توجه داشته باشید که هوا دادن به کاغذ، اگر در زمان مناسب و به مقدار کافی صورت نگیرد، باعث مالیده شدن کاغذها به یکدیگر و یا اثر گذاشتن و علایم ناخواسته بر روی کاغذ خواهد شد.
۵) علت ه : دمای ماشین خانه و کاغذ بسیار کم است.
▪ راه حل ۱ : دمای ماشین خانه را بین ۲۱ تا ۲۵ درجه سانتیگراد تنظیم کنید. اگر این توصیه مفید واقع نشد، یکی از موارد ذکر شده در ذیل می تواند کارساز باشد.
ـ با نصب لامپ مادون قرمز بر روی تخته تغذیه، کاغذ را در موقع ورود به ماشین گرم کنید.
ـ در تخته عقب، لامپ مادون قرمز معمولی نصب کرده و کاغذ را گرم کنید. (تهیه و نصب این لامپ ها آسان و قیمت آن ارزان است.)
ـ از وسیله گرم کن مادون قرمز بر روی ماشین استفاده کنید. (در ایران ماشین های جدید معدودی به این وسیله مجهزند.)
ـ چنانچه از هر یک از روش های گرم کردن برای کاغذ استفاده می کنید، توجه داشته باشید که در موقع توقف ماشین آنرا خاموش کنید.
▪ راه حل ۲ : قبل از شروع به چاپ، امکان هم دما شدن کاغذ سرد را با محیط چاپخانه فراهم سازید. (یعنی قبل از چاپ، کاغذ را مدتی در ماشین خانه نگه دارید، تا درجه حرارت آن به اندازه دمای محیط برسد.) کاغذ را در لفاف قرار دهید تا لبه آن موج دار نشود.