کالر بار

لیتوگرافان سرنوشت کالربار را رقم می زنند

 
سراغ دو لیتوگرافی می رویم و از مسوولان آنها می خواهیم تا دانسته هایشان را در خصوص کالربار بازگو کنند.

مدیر لیتوگرافی پس از ده سال تجربه بر این باور است که در ایران کالربار علی رغم اهمیت زیادش در چاپ، آن طور که شایسته باشد، به کار گرفته نمی شود. او می گوید مشکل اساسی در ایران استفاده از تمام فضای قابل چاپ است که به اشتباه به معنای بهینه بودن تولید جا افتاده، در صورتی که بهینه بودن پروسه چاپ بدون درج علایم راهنما و پارامترهای کنترل کیفیت بی معنا است. وی ادامه می دهد: <کار نهایی که به لیتوگرافی فرستاده می شود، باید طوری طراحی شده باشد که فضای کافی برای گذاشتن کالربار، علامت نشان و سنجاق، علامت برش و خط تا را داشته باشد. به این شکل می توان مطمئن بود کنترل کار در حین چاپ با مشکلی رو به رو نخواهد شد.

لیتوگرافی پس از دریافت فایل های ارسالی و مشخص کردن لب کار آنها، کالرباری را که خود طراحی کرده به صورت الگوی از پیش تعریف شده در طول بالای کار قرار می دهد. اصغرپور در این باره به دو بخش مهم و اساسی کالربار اشاره می کند: <نوار تنالیته درصدهای ترام و خانه های رنگ های ) Solid تک رنگ تنپلا ت(دو بخش مهم و کاربردی کالربار هستند. نوار درصدهای ترام از کمترین درصد ترام ) حدود 2 تا 5 درصد) شروع و بسته به توانایی ماشین چاپ به بیشترین درصد ترام (95 الی 100) ختم می شود. وی در این باره می افزاید که تعداد پله های این نوار سلیقه ای است و بر مبنای خصوصیات کار و شرایط چاپ تعیین می شود. نکته مهم در استفاده از این نوار به دست آوردن کم ترین و بیشترین درصد ترام است چرا که در این صورت می توان به درست بودن درصد ترام تن های میانی مطمئن بود.

در مورد خانه های تک رنگ ) Solid تنپلا ت) و ترکیبی همچون سبز، قرمز و بنفش، اصغرپور ادامه می دهد: <این خانه های تنپلات به همراه یکدیگر برای تشخیص Lab رنگ (معنای عددی رنگ) و میزان دنسیته آنها کاربرد دارند. 
مدیر لیتوگرافی رامین در خصوص کارآیی کالربار در لیتوگرافی و پیش از چاپ می گوید: <زمانی که فیلم و پلیت تهیه می شود، کالربار به لیتوگراف کمک می کند تا از انتقال کامل و صحیح ترام ها مطمئن شود. برای این منظور دنسیته فیلم یا پلیت خروجی (میزان انعکاس نور) به کمک دنسیتومتر و همچنین درصدهای ترام سنجیده می شود. گفتنی است دنسیته مناسب برای فیلم 8/3 و برای پلیت 8/ 1 است.

به این نکته اشاره می کند که بسته به ویژگی ها و خصوصیت کار چاپی از آیتم های متفاوتی در کالربار استفاده می شود که Gray balance یکی از آنهاست. Gray balance نشان دهنده خاکستری است که از سه رنگ CMY تشکیل شده است. وی در این باره توضیح می دهد: <برای به دست آوردن بهترین خاکستری تشکیل شده از سه رنگ، در نوار کالربار خانه رنگی با مشخصات 50C=، 39 M= و 39 Y= قرار می دهیم و در کنار آن نیز خانه 50 درصد رنگ مشکی می گذاریم. هر گاه این دو خانه نزدیک ترین رنگ به هم را تشکیل دهند، خاکستری تشکیل شده از سه رنگ به بهترین حالت ممکن خود رسیده است.

مدیر لیتوگرافی کالربار را بهترین ابزار کنترل لیتوگراف معرفی کرده و می گوید:در بخش پیش از چاپ بر اثر شرایطی چون درجه حرارت دارو، شرایط محیط، شدت اثر لیزر و ... ، عمل ترام گذاری روی فیلم و پلیت متفاوت خواهد بود. کالربار، شاخصی است که می توان با کمک آن و به صورت علمی از انتقال تمام و کمال ترام ها مطمئن شد. به گفته حیدری هم اکنون برای تمام کارهای رنگی و تک رنگ که دارای تصاویر ترامه هستند، از کالربار استفاده می شود. از طرف دیگر کالربار، برای کارهای سیاه و سفیدی مثل کتاب که در آن فقط از فونت استفاده شده است، ضروری نیست.

از کالربار نرم افزارهای گرافیک برای کارهای خود استفاده می کند. حیدری در این باره توضیح می دهد: بدون توجه به این که طراح از چه نوع کالرباری در کار استفاده کرده، جداگانه کالرباری را در سرتاسر بالای کار اعمال می کنیم که البته نوع آن بسته به خصوصیات کار چاپی و شرایط آن، متفاوت است. به طور مثال در کارهایی که عنصر تصویری در آن تکرار شده، کالربار مختصری شامل درصدهای ترام و چهار رنگSolid وسط در وسط کار قرار می گیرد و یا بسته به جزییات تصویر کار چاپی، تعدد پله های نوار درصد ترام کم و زیاد می شود. 

او می افزاید که هم اکنون و به طور معمول از 10 تا 100 درصد ترام را در کالربار خود داریم که برای کنترل کار اغلب از درصدهای 10، 50 و 90 استفاده می کنیم. این کنترل به صورت چشمی و یا با به کارگیری لوپ انجام می شود. حیدری به این نکته اشاره دارد که عمده ترین وسیله در لیتوگرافی برای کنترل کارها، لوپ است و دیگر ما از دنسیتومتر مدت هاست که استفاده نمی کنیم. او می گوید زمانی از دنسیتومتر استفاده می شد که در ارژینال های رنگی دستی نیاز به شناسایی رنگ بود!

درباره علت عدم استفاده از رنگ های ترکیبی و یا Gray balance در کالربار مورد استفاده هماگرافیک می پرسیم و مدیر آن در جواب می گوید: <خانه هایی که مربوط به رنگ های ترکیبی مثل سبز و ... هستند، بیشتر جنبه نمایش ترکیب دو رنگ اصلی را به عهده دارند و به نوعی برای سنجش تناسب دو رنگ مادر مورد استفاده قرار می گیرند. به هر طریق این آیتم رنگی در مقایسه با کاربرد خانه های تک رنگ K ،Y،M، Cچندان واجب و اساسی نیست. در رابطه با خاکستری ها هم باید گفت بهترین راه به دست آوردن خاکستری مورد نظر، بهره گیری از رنگ های ساختنی (Spot) و یا کتاب رنگ و درصدهای خاکستری آن است. در غیر این صورت رنگ خاکستری به صورت صددرصد همراه با عکس های رنگی دیگر قابل کنترل نخواهد بود.

در این میان به یک سری علایم اشاره می کند که کاربردشان تنها در لیتوگرافی است و ادامه می دهد: این علایم برای شناسایی کیفیت و حساسیت پلیت های جدید که پیش از این تجربه کار با آن را نداشته ایم، مورد استفاده قرار می گیرند. با استفاده از این آیتم های کنترل می توان میزان نوردهی، حساسیت پلیت، ترام پذیری و ... را مشخص کرد. به گفته مدیر لیتوگرافی هماگرافیک کنترل پلیت و فیلم ها پس از کالیبره کردن تجهیزات هر چند وقت یک بار و به صورت موردی صورت می گیرد.

آنچه تا به اینجا خواندید شرح حال گذر کالربار در دو لیتوگرافی تهران بود، حالا سری به چاپخانه ها بزنیم. 

چاپکاران کالربار را چگونه تفسیر می کنند؟

پس از لیتوگرافان نوبت به چاپخانه داران می رسد که می بایست از این نوار کنترل در جهت کنترل و حفظ وضعیت چاپ بهره برده و نتیجه ای مطلوب را کسب کنند.

مدیر چاپخانه سا ل های متمادی است که در صنعت چاپ حضور دارد و دوره هایی را در آکادمی هایدلبرگ و هنرستان چاپ میلر گذرانده، از این رو می تواند نظرات کارشناسانه ای درباره کالربار ارایه دهد.   ابتدا درباره ضرورت وجود کالربار در چاپ می گوید: <وجود کالربار در چاپ از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به طور معمول هر چشمی دریافت متفاوتی از رنگ ها دارد و قضاوت بر مبنای ارزیابی چشمی کاری است سلیقه ای. برای این که بتوانیم در کار چاپ یک قضاوت درست بر پایه استانداردها داشته باشیم نیاز به یک سری پارامترهای اعداد و ارقامی احساس می شود. کالربار این نیاز را مرتفع می سازد.

وی در ادامه به مواردی که می توان توسط کالربار کنترل کرد (از جمله دنسیته، تغییر شکل ترام، درصد ترام، هم پوشانی رنگ ها و (grayness اشاره می کند و در توضیح هر یک می گوید: دنسیته به معنای میزان لایه مرکب روی کاغذ و درصد پیگمنت مرکب در اینچ مربع، یکی از مواردی است که می توان به کمک کالربار به صحت آن پی برد. برای تعیین دنسیته رنگ چاپ شده از خانه های تک رنگ تنپلات کالربار استفاده می شود. گفتنی است که نوع کاغذ، مرکب، پلیت پوزتیو یا نگاتیو، ماشین چاپ ورقی و رول بر عدد دنسیته تاثیر می گذارد. به طور مثال دنسیته مناسب بر روی کاغذ گلاسه برای رنگ آبی 55/ 1، قرمز 50/ 1، زرد 45/ 1 و مشکی 85/ 1 با تلرانس 4% است. از دیگر مواردی که یگانه به آن اشاره می کند تغییر شکل ترام و به خصوص چاقی ترام است. او می گوید: به طور عمده برای تشخیص چاقی ترام، محدوده ترام 40 و 80 درصد کنترل می شود. البته در این مورد هم تلرانسی برای درصد خطا در نظر گرفته می شود. برای مثال بر روی کاغذ براق و در ناحیه ترام 40%، رنگ های زرد، آبی و قرمز مجاز به رشد 16 درصدی هستند و این رقم در رنگ مشکی به 19% هم می رسد.

 کاربرد خانه های ترکیبی در کالربار (سبز و بنفش و قرمز) را راهی برای کنترل هم پوشانی مرکب معرفی می کند: به وسیله دنسیتومتر و با استناد به خانه های ترکیبی دو تا سه رنگ می توان کیفیت نشستن رنگ دوم بر روی رنگ اول را ارزیابی کرد.

Gray balance یکی دیگر از مواردی است که با استفاده از کالربار در کار چاپی می توان رنگ خاکستری را تحت کنترل درآورد. یگانه راجع به خاکستری ها در چاپ می گوید: خاکستری خنثی در چاپ از ترکیب سه رنگ زرد، ماژنتا و سایان تشکیل می شود. این خاکستری نباید به هیچ کدام از رنگ های پایه تمایل داشته باشد. در کالربار قسمتی به نام Gray balance متشکل از دو خانه خاکستری رنگی (ترکیب ماژنتا، سایان و زرد) و خاکستری 50% مشکی است. در خاکستری سه رنگ درصد میزان هر کدام از سه رنگ برای ساختن خاکستری متفاوت است که این میزان در لیتوگرافی مشخص می شود.پس از تنظیم رنگ و شیرهای مرکب، این دو خانه خاکستری باید رنگی یکسان داشته و به هیچ رنگی متمایل نباشند. در این صورت است که می توان به درست بودن تمام خاکسترهای تصویر اطمینان داشت.

کاربردی بودن تمامی این موارد را در وهله نخست منوط به کالیبره بودن ماشین آلات و بعد به نبودن نمونه کار که همان خواست مشتری است می داند. به نظر او با وجود نمونه کار، چاپکار تابع نظر و خواست مشتری می شود و در عمل کنترل کالربار دیگر ارزش چندانی ندارد.

کالربار را در زمانی که هیچ نمونه کاری وجود ندارد، حداقلی برای چاپ می داند و می گوید: <زمانی که عملیات چاپ بدون نمونه کار رنگی شروع می شود، کالربار تنها وسیله ای است که می تواند برای دستیابی به حداقل کیفیت به کمک چاپکار آید.

اولین نکته ای که  در مورد کالربار مطرح می کند، محل قرارگیری آن در فرم چاپی است. او بهترین جا برای کالربار را وسط فرم چاپی می داند و در این باره توضیح می دهد: <در فرم بندی مجله تبلیغاتی که هر صفحه فضای رنگ متفاوت و مربوط به خود را دارد، بهترین مکان وسط کار است. البته این کار برای کارهایی چون مجله کاربرد دارد و مصداق مناسبی برای جعبه و امثال آن نیست. اما بزرگ ترین مشکلی که در این میان وجود دارد، خطر سایه زدن کار است. چرا که مرکب بر روی خانه های کالربار می نشیند و احتمال این که به برج های بعدی و بخش بالای کار چاپی منتقل شود، زیاد است.

در ادامه او به نکاتی در مورد نوار تنالیته درصد ترام و کاربرد آن در چاپ اشاره می کند، از جمله این که به طور معمول پله های این تنالیته از 10 تا 100 درصد است. منتهی برای استفاده از ترام کمتر از 10% بایستی به نوع کار و توانایی ماشین نیز دقت داشت. در حال حاضر اکثر ماشین های چاپ قادر به چاپ ترام 1% هم هستند. صدیقی می افزاید که نکته مهم در این بخش حفظ فاصله های ده درصدی مابین ترام های این نوار است، یعنی ترام 30% روی پلیت به طور کامل در چاپ منتقل شود. کالربار مبنای اندازه گیری قشر مرکب بر روی کار است که به عبارت دیگر، میزان درصد ترام تعبیر می شود. پس اگر درصد ترام چاپ شده به همان میزان از قبل تعیین شده باشد، می توان نتیجه گرفت که میزان مرکب نشسته بر روی کار کافی است.

درباره خاکستری ها هم حرف هایی برای گفتن دارد. <کارهایی که عنصر اصلی آنها خاکستری است، از نظر کنترل و دستیابی به رنگ مورد نظر انرژی مضاعفی را می طلبد.> و ادامه می دهد: <در کالربار آیتمی به عنوان Gray balanceتعبیه شده است. هدف از به کارگیری این خانه رنگی دستیابی به خاکستری خنثی از ترکیب سه رنگ CMY است. در این نوع خاکستری ترام سه رنگ در کنار هم قرار می گیرند. نکته قابل توجه اینجاست که 50 درصد از سه رنگ، خاکستری 50 درصد نمی سازد. در نتیجه این سه رنگ با درصدهای متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند که اغلب درصد رنگ زرد پایین تر است.

هدف اصلی Gray balance به دست آوردن خاکستری است که تمایل به هیچ یک از رنگ های اصلی (CMY)نداشته باشد. وی سپس در این باره می افزاید که خاکستری خنثی و درصدهای ترام CMY از فایل مشتری متناسب با خاکستری که استفاده کرده است، استخراج می شود.در چاپخانه آمیزه فن و هنر کارهایی هم دیده می شود که فاقد کالربار هستند. صدیقی در این خصوص توضیح می دهد: بعضی از کارهای چاپی فضای لازم برای کالربار را ندارند. در نتیجه تنظیم و کنترل رنگ بر اساس نمونه و یا به کلی به طور سلیقه ای انجام می شود. برخی دیگر کالربار دارند اما رنگ های به دست آمده، خواست و نظر مشتری را تامین نمی کند و چاپکار تنظیمات را باب میل او انجام می دهد.

برای کارهایی که تجدید چاپ می شوند هم دیگر از کالربار استفاده نمی شود. در این مورد اطلاعات مربوط به تنظیمات رنگ بر روی دیسکت ذخیره شده و هنگام چاپ مجدد مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی دیگر از کارها که بخش اعظمشان تنپلات است هم دیگر کالربار کاربردی ندارد.

که کنترل کار چاپی و به خصوص دستیابی به رنگ ایده آل پیش از آن که نیازمند ابزار و شاخصه های کنترل کیفیت همچون کالربار در چاپ باشد، نیازمند توجه و تمرکز بر نحوه انجام صحیح عملیات پیش از چاپ است.

به وجود کالربار در 80 درصد از کارها اشاره می کند و می گوید: <در حال حاضر از کالربارهای متفاوتی استفاده می شود. لیتوگراف ها هر کدام کالربار مخصوص به خود را دارند. گاهی اوقات تنها از تک رنگ های هر یک از چهار رنگ اصلی CMYK استفاده می شود و بعضی وقت ها دو طرف کار را یک رنگ می گذارند و وسط کار خالی است و این چنین بازی هایی با کالربار انجام می دهند. نکته اینجاست که آرایش این گونه کالربارها کاربرد درستی در چاپ نخواهد داشت. کالربار صحیح آن است که در راستای تنظیم شیرهای مرکبدان و در سراسر بالای کار باشد. زیرا رنگ کار چاپی به صورت عمودی تنظیم می شود.

در ادامه به چگونگی کنترل هر یک از اجزای کالربار می پردازد و می گوید: <از چهار رنگ CMYK برای اندازه گیری دنسیته رنگ استفاده می شود که بر اساس شرایط چاپ متفاوت خواهد بود. نوار درصدهای ترام که به طور معمول از 5 تا 100 درصد را در خود دارند، برای کنترل چگونگی انتقال درصدهای ترام و احتمال تغییر شکل آنها به کار می رود. گفتنی است که به طور عمده ترام کمتر از 5 درصد را در چاپ نداریم و وجود این آیتم در کالربار تنها برای آگاهی از درستی عملکرد ماشین چاپ است. خانه های ترکیب سه رنگ (CM, CY, MY) نیز برای سنجش کمی یا زیاد بودن هر کدام از رنگ های پایه و تنظیم آنها مورد استفاده قرار می گیرند. نکته قابل توجه این است که خانه های ترکیبی بایستی همیشه همراه خانه های تک رنگ به کار گرفته شوند، در غیر این صورت حکم رنگ اسپات را داشته و دیگر کاربرد گذشته را ندارند. به طور مثال رنگ بنفش به همراه سایان و ماژنتا است که در کالربار معنی دار می شود.

Gray balance یکی دیگر از مواردی است که قاسمی به آن اشاره می کند:< Gray balance در واقع درصدی از سه رنگ CMY است که به عنوان یک خاکستری رنگی در کنار خاکستری 50 درصد مشکی قرار می گیرد. این آیتم رنگی در ابتدا برای کنترل رجیستر بودن کار چاپی استفاده می شود. چرا که اگر زوایای ترام تغییر کند، رنگ ها نیز تغییر می کند. این خانه رنگی همچنین برای کنترل درصدهای ترام سه رنگ و در نهایت خاکستری به دست آمده کاربرد دارد.

وی ادامه می دهد به طور معمول در تمام کارها ابتدا روی هم خوردگی کنترل می شود و سپس به سراغ کالربار می رویم. ستاره سبز برای کنترل کالربار گاهی از دنسیتومتر استفاده می کند. اما ابزار اصلی آنها برای کنترل، لوپ است. قاسمی در این باره می گوید: <چشم تمامی اپراتورهای ما به تجزیه خانه های رنگی کالربار عادت کرده است. آنها رنگ و ترام را می شناسند و می دانند که اندازه آن به جاست یا نه. در نتیجه بیشترین ارزیابی به صورت چشمی و تجربی است. منتهی در برخی موارد حساس مثل چاپ کتب نفیس و اطلس رنگ ها از دنسیتومتر استفاده می کنیم. یکی از مسایل مهم در کنترل کار چاپی ابعاد خانه های کالربار است که نباید از 5/0 *5/0 سانتی متر کوچک تر باشد. چرا که قابلیت اندازه گیری و کنترل با بعضی از دنسیتومترها را از دست می دهد.

آخرین مساله که قاسمی درباره آن سخن می گوید عوامل و موارد شیمیایی کار چاپ است. او می گوید: <در کالربار آیتم خاصی برای کنترل عوامل شیمیایی مثل چسبندگی مرکب، تعادل آب و مرکب و ... تعبیه نشده است، اما این ها مواردی هستند که اگر به نتیجه مطلوب نرسند، ترام خوب و سالمی در چاپ به دست نمی آید. پس می توان گفت که بر روی کالربار و آیتم های آن تاثیر مستقیم دارند.

ناظر چاپ چقدر به کالربار اعتنا می کند؟

در این میان بد نیست سراغی هم از ناظر چاپ بگیریم. ناظر چاپ به عنوان نمایندگان مشتریان کار چاپی نقش تاییدکننده نهایی کار را دارد. کالربار به عنوان یک آیتم کنترل کیفیت می تواند در جهت آسان کردن پروسه ارزیابی و کنترل بسیار به کار او بیاید.در این بخش از گزارش محسن ضیغمی (ناظرچاپ) به برخی از مواردی که می توان با استفاده از کالربار شناسایی و کنترل کرد به اختصار اشاره می کند و درباره هر کدام توضیحاتی می دهد.

می گوید که کالربار به عنوان یک الگوی استاندارد تعیین شده در تنظیم، کنترل و ارزیابی کار چاپی مورد استفاده قرار می گیرد و ادامه می دهد: نظارت بر چاپ با به کارگیری کالربار توسط ناظر چاپ می تواند با کیفیتی استاندارد و کنترلی دقیق تر صورت گیرد.به نظر ضیغمی ناظر چاپ می تواند در صورتی که تمامی مراحل پیش از چاپ صحیح انجام شود، با استناد بر کالربار از صحت شرایط و یا اشکالات احتمالی در چاپ همچون کیفیت کاغذ، تنظیمات ماشین، مرکب، آب یا الکل و داروی چاپ، فشار ماشین، کنترل لاستیک ها، نورد و سیلندرها اطلاع یابد. او در ادامه گفته های خود به برخی از این موارد اشاره می کند:

 -ترام های 100-5 درصد: این بخش از کالربار به طور عمده به شکل ترام های 25،50،70،100 درصد به کار می رود. با تغییراتی که در هر کدام از خانه های درصد ترام رخ می دهد، می توان مشکل و ناکارآمدی را شناسایی کرد. در صورتی که ترام های درصد بالا مانند 90% به شکل تنپلات و یا با درصد پایین تری چاپ شود، بیشترین احتمال را می توان به تنظیم نبودن شیرهای مرکب نسبت داد.اگر ترام های درصد بالا در هر رنگ، دنسیته بالا یا پایین تر از حد معمول را نشان دهند، مساله مربوط به استاندارد نبودن دنسیته مرکب است که به طور عمده این مشکل در رنگ مشکی اتفاق می افتد.از دیگر مواردی که می توان با کنترل نوار درصد ترام به آن پی برد تنظیم نبودن فشار ماشین و یا نامناسب بودن کیفیت کاغذ است که به صورت عدم یکنواختی مرکب در درصدهای بالای ترام خود را نشان می دهد. البته پدید آمدن این مشکل می تواند دلیل دیگری چون تنظیم نبودن آب ماشین (الکل یا داروی آب) داشته باشد.در بعضی مواقع نیز درصدهای پایین ترام را در چاپ نداریم. علت این مشکل شست وشوی نامناسب پلیت است. البته این در صورتی است که مراحل پیش از چاپ صحیح انجام شده باشند.

 - خاکستری سه رنگ: خانه ترکیبی سه رنگ اصلی که با مقادیر سایان= 50 درصد، ماژنتا= 40 درصد و زرد=40 درصد به دست می آید، می باید خاکستری خنثی در تن میانی به وجود آورد. به طور معمول برای مقایسه و خنثی بودن خاکستری در کنار این خانه از رنگ مشکی 50 درصد استفاده می شود. خاکستری به دست آمده از چاپ سه رنگ نباید به هیچ کدام از رنگ های CMY تمایل داشته باشد. تمایل به هر رنگ نشان دهنده مقدار زیاد مرکب آن رنگ است.

  -خانه های ستاره ای: در بعضی از استانداردها خانه های ستاره شکلی در 4 رنگ اصلی جهت ارزیابی لغزش سیلندر یا کاغذ، دوبل شدن و سایه زدن، شل بودن لاستیک و یا چاقی ترام به کار می رود. چنانچه مرکز هر کدام از این خانه ها به جای یک نقطه سفید، تبدیل به دایره ای توپر شده باشد، نشانگر چاقی ترام و یا امولسیون بیش از حد مرکب است.

اگر پرشدگی در مرکز ستاره به صورت بیضی افقی باشد، بیشترین احتمال به لغزش کاغذ و سیلندر در جهت عمود بر محور سیلندر و یا شل بودن لاستیک برمی گردد. و اگر این پرشدگی به صورت بیضی عمودی اتفاق افتاده باشد، می توان مشکل را لغزش کاغذ یا سیلندر در جهت موازی محور سیلندر و یا شل شدگی لاستیک نسبت داد.ضیغمی در انتهای صحبت های خود به این نکته اشاره می کند که کالربارها دارای آیتم های متفاوت با شکل های مختلفی هستند. اولویت انتخاب هر کدام از آنها متناسب با ویژگی های کار چاپی مورد نظر است. در این صورت است که کالربار کاربردی خواهد بود.

آنچه تا به اینجای گزارش خواندید مختصری از شرح حال گذر کالربار در هر یک از مراحل تولید کار چاپی بود. چند درصد عملکرد شما همچون نمونه های ذکر شده در این گزارش بود؟ می توان پیش بینی کرد که قریب به اتفاق واحدهای چاپی عملکرد همانندی دارند. اما برای دریافت اطلاعات تکمیلی بد نیست ادامه گزارش را دنبال کرده و با هویت و ارزش واقعی کالربار آشنا شوید.

یکی از کارشناسان صنعت چاپ و مدرس چاپ دانشکده علمی- کاربردی شماره 1 و 5 از منظر علمی به کالربار و ویژگی های آن می نگرد. مسایلی چون معنای کنترل کیفیت کار چاپ، کالربار و اجزای آن و ویژگی های هر یک، شناسایی مشکلات چاپی از طریق آن و ... از جمله مواردی است که پرهیزگار در این مقاله از آن یاد می کند.

هم اکنون در صنعت چاپ از آیتم ها و تصاویر متعددی جهت کنترل فرایند چاپ به خصوص در مراحل مهمی چون نمونه گیری، تهیه فیلم و پلیت، چاپ و صحافی استفاده می شود. این علایم نه تنها در کنترل روند تولید، کاهش زمان آماده سازی و تداوم کیفیت کار چاپی کاربرد دارند، بلکه در صورت بروز هرگونه ایراد و اشکال در کیفیت کار نهایی و مشاجره مابین سفارش دهنده و چاپخانه دار امکان آنالیز صحیح را فراهم می کنند. کالربار یکی از این آیتم های کنترل کیفی است. در ضمن بد نیست که به جای کالربار از کلمه نوار کنترل استفاده شود. قبل از این که وارد مبحث کالربار و کنترل آن شویم، بهتر است نگاه کلی به چگونگی نحوه کنترل کار چاپی بیندازیم. 
چاپ تنها به لحظه انتقال مرکب به روی سطح چاپی اطلاق می شود. پس کنترل و قضاوت کیفیت نهایی کار تنها در مرحله چاپ نه اصولی است و نه کاربردی. یک کار چاپی مطلوب و ایده آل نیازمند گذراندن مراحل پیش از چاپ موفق و دقیق است. چه بسیار اتفاق افتاده است که با داشتن شرایط ایده آل در مرحله چاپ، حاصل کار نتیجه خوبی از آب درنیامده چرا که کار، آماده سازی ضعیفی داشته است. پس زمانی می توان انتظار کیفیت مطلوبی را در کار داشت که تمامی پروسه تولید با دقت و رعایت اصول استاندارد انجام گیرد. قضاوت خوب یا بدی کیفیت در مرحله چاپ به خودی خود هیچ تاثیری نخواهد داشت، چرا که این کنترل نباید محدود به مرحله چاپ باشد. بلکه می بایست تمامی مراحل تولید را دربرگیرد.در مرحله چاپ، چاپکار تنها می تواند با تغییر تنظیمات ماشین اقدام به تولید مجدد رنگ ها در چاپ کند. او در واقع با انجام این تغییرات، باعث خارج شدن ماشین از حالت استاندارد خود می شود. فاصله گرفتن و دور شدن از حالت استاندارد دستگاه چاپ در بعضی از مواقع می تواند باعث جبران بعضی از اشتباهات مرحله پیش از چاپ شود، اما در تمام موارد و شرایط نمی تواند مثمر ثمر باشد. تغییر اساسی تنظیمات ماشین برای هر کار جدید، به عنوان یک ابزار مناسب جهت کنترل کیفیت، باوری است که به اشتباه در میان چاپخانه داران رونق پیدا کرده است و توسعه این باور هم اکنون منجر به تعریف شغل و شرح وظایفی منحصر به فرد به نام ناظر چاپ گشته است.با تمام این اوصاف می توان نتیجه گرفت که به چاپ بایستی به چشم یک فرایند به هم پیوسته نگاه کرد که با سفارش مشتری آغاز و با تحویل کار به او ختم می شود. این فرایند می تواند از مراحل متعددی از جمله طراحی، لیتوگرافی، نمونه گیری و ... تشکیل شده باشد. هم اکنون مشکل اساسی ما در ایران عدم وجود ارتباط مابین این مراحل و جدا شدن آنها از یکدیگر است.

جایگاه کالربار در خط تولید

در مراحل تولید، همیشه مواد مصرفی به موازات یک سری اطلاعات به کار گرفته می شوند. اطلاعات مورد استفاده در سیستم تولید شامل دو دسته اند: دسته اول اطلاعاتی هستند که جلوتر از مواد اولیه در حال حرکت بوده و به طور معمول مربوط به تنظیمات تجهیزات و چگونگی انجام مراحل تولید می شوند. این اطلاعات به افزایش کمی و سرعت بخشیدن به جریان تولید کمک می کند. دسته دوم اطلاعات، برخلاف جهت مسیر تولید حرکت کرده و مربوط به موارد کیفی روند تولید هستند. اطلاعات مربوط به نوار کنترل یا همان کالربار در این دسته قرار می گیرند.

قابل ذکر است که برای بهره بری از هر آیتم کنترلی در چاپ باید به سه نکته دقت داشت:

 آشنایی کامل با مراحل و عوامل تاثیرگذار در کیفیت تولید  

استاندارد بودن چاپ و محیط تولید

کالیبره بودن تجهیزات.

استفاده از کالربار؛ کی، کجا و چگونه

از نوار کنترل می توان جهت تنظیم و کنترل فرایند چاپ از مرحله طراحی تا صحافی بهره برد تا بدین شکل تفاوت مابین اریژینال و کار چاپ شده به حداقل برسد.

عوامل متفاوتی همچون سطح چاپی، مرکب مصرفی، توانایی ماشین چاپ در انتقال درصدهای ترام و ... مواردی هستند که می توانند خصوصیات کار چاپی را دست خوش تغییر کنند. به کارگیری کالربار نتیجه تلاشی است برای ترجمه تاثیر این عوامل بر روی کیفیت چاپ و ایجاد راهی برای کنترل هر یک از آنها. گفتنی است که عوامل ذکر شده به طور کلی مستقل و مجزا از یکدیگر نیستند و در بسیاری از مواقع در ارتباط با هم عمل می کنند.در رابطه با نوار کنترل رنگ باید گفت هم اکنون نوارهای کنترل متنوعی در بازار موجود است که هر یک کاربرد بخصوصی در مراحل پیش از چاپ، چاپ و پس از چاپ دارند.نوار کنترل رنگ دارای آیتم های متفاوتی است. هر کدام از این آیتم ها بسته به شرایط چاپ و نیاز مشتری در کنار هم قرار می گیرند و نواری را تشکیل می دهند.

نوارهای کنترل بر اساس عوامل مورد نظر برای کنترل با هم متفاوت هستند. لیتوگراف و یا طراح می تواند با توجه به کار چاپی و نیازهای موجود از کالربار مناسب استفاده کند. در حال حاضر بسیاری از لیتوگرافان از کالرباری که خود طراحی کرده اند، استفاده می کنند. نکته اساسی که باید به خاطر سپرد این است که از هر کدام از خانه های رنگی نوار کنترل نباید برای شناسایی و کنترل بیش از دو عامل استفاده شود.از کالربار علاوه بر شاخص هایی برای رنگ، از تصاویری برای کنترل موارد فنی و مسایل مکانیکی و مربوط به تجهیزات تولید نیز استفاده می شود. بدین شکل می توان مواردی چون تنظیمات غلط دستگاه، فشار چاپ، استهلاک موضعی، شل یا سفت بودن لاستیک، بلبرینگ های فرسوده سیلندرهای چاپ، لاستیک و پلیت را شناسایی و کنترل کرد.


تنپلات های صددرصد Patche Solid

اغلب نوارهای کنترل دارای چند خانه تک رنگ صددرصد از رنگ های تفکیکی K ،Y،M، C هستند. از این خانه های رنگی برای اندازه گیری دنسیته رنگ استفاده می شود. فاصله این تنپلات ها از یکدیگر و تکرار آنها بستگی به محدوده فضای رنگی هر یک از شیرهای مرکب (ink zone) دستگاه چاپ دارد. این آیتم رنگی را می توان توسط چشم و یا دنسیتومتر ارزیابی کرد.

نوار تنالیته درصدهای ترام Percentage bar halfton

در این بخش از کالربار درصدهای ترام با توجه به شرایط و ویژگی های کار چاپی انتخاب می شوند. به طور معمول از درصد ترام های 25،50، 75 و 100 استفاده می شود. از این خانه های ترامه به منظور تشخیص و شناسایی تغییر حالات ترام (مثل چاقی ترام) و همچنین اندازه گیری کنتراست تصویر استفاده می شود. برای اندازه گیری کنتراست تصویر باید دقت داشت درصد ترام 75 و 100 در کنار یکدیگر قرار گیرند.

رنگ های ترکیبی Trapping هم پوشانی- لب پوشانی

یکی دیگر از خانه های رنگی کالربار را رنگ های ترکیبی 2 یا چند رنگ به خود اختصاص می دهند. سبز، آبی و قرمز، سه خانه رنگ های ترکیبی متداول در کالربار هستند. از این آیتم رنگی به منظورارزیابی و کنترل هم پوشانی و لب پوشانی رنگ ها استفاده می شود.تمام سطح خانه مربوطه می بایست توسط دو رنگ پوشیده شده تا بتوان میزان هم پوشانی و کیفیت آن را سنجید. اگر این دو رنگ به درستی و با یک میزان روی هم نخورند، رنگ دیگری حاصل می شود. این تفاوت همچنین در ابعاد خانه رنگی مشهود می شود.گفتنی است هم پوشانی در عرض کار چاپ تفاوت زیادی با یکدیگر نمی کنند. بنابراین نیازی به تکرار این خانه رنگی نیست.

خاکستری های چاپی balance Gray

برای کنترل خاکستری در اغلب موارد بیش از 2 تا 3 خانه در نظر گرفته نمی شود. این خاکستری ترکیبی از سه رنگ CMY با درصدهای متفاوت است. خاکستری چاپ شده نباید به هیچ یک از رنگ های اولیه تمایل داشته باشد. چاپ خانه 50 % مشکی تک رنگ در کنار خاکستری سه رنگ به تشخیص خنثی بودن آن کمک می کند.باید دقت داشت که هر یک از این دو خانه به صورت مستقل ارزش چندانی ندارند و باید در کنار هم قرار گیرند.عوامل متفاوتی می تواند روی خاکستری تاثیر گذارد. روی هم نخوردن رنگ ها، سفت یا شل بودن لاستیک و غیره از جمله مواردی است که با کوچک ترین انحراف اثر مستقیم بر روی خاکستری می گذارد.خاکستری خنثی در هر کاری با توجه به فایل مشتری تعریف می شود. استفاده از پروفایل رنگی در این باره می تواند بسیار کارآمد باشد. اگر خاکستری خنثی در کالربار صحیح تعیین شده و چاپ شود می توان به صحت تمامی خاکستری ها در تصویر اطمینان داشت.

محل قرارگیری کالربار

ایده آل ترین مکان برای قرار دادن کالربار انتهای ورق چاپی و سرتاسر طول کار است. بدین شکل می توان معیاری را برای سنجش عملکرد هر یک از شیرهای مرکب در نظر داشت. انتهای کاغذ به هنگام عبور از ماشین چاپ دچار بیشترین خمیدگی شده و دفورمه می شود. در چنین شرایطی بهتر است در صورت امکان و با توجه به تصویر چاپی کالربار در وسط کاغذ قرار داد. ولی اغلب کارها اجازه قرار گرفتن نوار کنترل را در وسط ورق نمی دهند، بنابراین نوار کنترل را باید سر ورق چاپی و در سرتاسر طول کاغذ قرار داد.

قابل ذکر است که مشکلاتی چون سایه زدن مربوط به قرار گرفتن کالربار در وسط کار نیستند.

Instagram.com/mehdizade_print

https://www.linkedin.com/in/mohammadreza-mehdizade

09101436763