ج) پیام های عرفانی
1. اخلاص
صحنه عاشورا، صحنه تصفیه خالصان از ناخالصان است. آنها که از اول به قصدی غیر از رضایت و قرب الهی و عمل به وظیفه، همراه امام (علیه السلام) به طرف کربلا حرکت کردند، هر یک به بهانه ای از حضرت جدا شدند و تنها کسانی ماندند که این راه را خالصانه انتخاب کرده بودند و خلوص خود را در شب عاشورا و روز نبرد نشان دادند.
امام (علیه السلام) پیش از شروع حرکت از مدینه ضمن خطابه مفصلی که ایراد کرد، هرگونه شائبه دنیاطلبی و ریاست خواهی و جنگ قدرت را ردّ کرد و انگیزه خالص اصلاح دینی و اجتماعی را مطرح ساخت.
در جای دیگر، این گونه فرمود: «من هرگز به عنوان شورش و خوش گذرانی، سرمستی، فسادانگیزی یا ستم قیام نکردم، بلکه برای طلب اصلاح و امر به معروف و نهی از منکر قیام کردم».
2. بلا و امتحان
عارفان با ایمان نه تنها از بلا نمی گریزند، بلکه آن را نشانه لطف الهی و سبب پاکی روح و جان خود می دانند و به استقبال آن می روند.
سیدالشهدا(علیه السلام) در روز عاشورا در مناجاتی که در آخرین لحظات حیات با خدا دارد، خداوند راهم به نعمت های سرشارش می ستاید و هم به بلای نیکویش.
3. رضا و تسلیم
اهل بیت، در مقابل خواست خدا و تقدیر الهی کاملاً راضی و خشنود بودند و باپشتوانه آن هر مشکل و بلایی را صبورانه و عاشقانه تحمل می کردند.
امام حسین (علیه السلام) وقتی می خواست از مدینه خارج شود، هنگام وداع با قبرپیامبر(ص) از خدا خواست که آنچه رضای او در آن است، برایش مقدّر کند.
در مسیر کوفه نیز پس از برخورد با «فرزدق» و آگاهی از اوضاع کوفه فرمود: «اگر قضای الهی بر چیزی نازل شود، آن را دوست داریم».
4. شهادت طلبی
صحنه عاشورا جلوه شهادت طلبی یاران با ایمان امام حسین (علیه السلام) بود، خود حضرت نیز پیشتاز و الگوی این میدان بود.
وقتی امام می خواست از مکه حرکت کند با خواندن خطبه ای از زیبایی مرگ در راه خدا سخن گفت و از آنها خواست که هر کس طالب شهادت است و آمادگی بذل جان خویش را دارد همراه حضرت برود.
5. عشق به خدا
یکی از شاعرانی که به حادثه عاشورا از زاویه عرفانی و عشق به خدا نگاه کرده، عمان سامانی است، دیوان «گنجینه الاسرار» او با همین تحلیل به حماسه حسینی نظردارد. او امام حسین (علیه السلام) را سرمست از شوق و عشق الهی می بیند، او را موجی برخاسته ازدریا می داند که محو حقیقت خداست و در جدال عقل و عشق سپاه عشق را غالب می سازد و حتی در وداع آخر خود با خواهرش از او می خواهد که حجاب وصل نشود.
6. یاد خدا
سیدالشهدا(علیه السلام) در تمامی حالات و در بحرانی ترین پیشامدها با یاد خدا آرامش می یافت و این اطمینان قلبی را به خاندان و یارانش نیز منتقل می کرد.
حضرت وقتی برای اصحابش خطبه می خواند، آغاز آن را حمد و ثنای الهی قرارمی داد. در صبح عاشورا وقتی سپاه دشمن به سویش می آید، می فرماید: «خدایا در هر گرفتاری، تو تکیه گاه منی».