نقوش فرش همدان

و با درود بر همه هنرمندان و هنر دوستان این مرز و بوم
     
          فرش همدان دارای سبک های مختلفی از منظر نقوش ، نحوه بافت و ابعاد می باشد. در بسیاری از مناطق که قالی های تولیدی آنجا را به اسم همدان می شناسند و این محدوده فرا تر از محدوده استانی است ، فرش ها بیشتر شباهت به بافته های روستایی و عشایری دارد و بسیاری از بافنگان به روش ذهنی باف نقوشی را بر تارو پود خلق می کنند.
عمده سبک های فرش منطقه همدان عبارت است از :
1- شهر بافت همدان
2- مهربان
3- کبود راهنگ
4- بیجار
5- برچلو
6- درجزین
7- سورن
8- بوبوک آباد
9- رسول آباد(تاج آباد )
10- زاغه
11- اسد آباد
12- تویسرکان
13- نهاوند
14- جوزان
15- حسین آباد
16- کسب و ننج
17- طائمه
18- خمسه
شاید کسانی که بر روی فرش همدان مطالعاتی داشته اند اولین مرجع خود را کتاب قالی ایران نوشته سیسیل ادواردز انگلیسی که در اواخر دهه چهل میلادی در قرن گذشته با سفر به مناطق مختلف ایران فرش ایران و از جمله همدان را مورد مطالعه قرار داد انتخاب کرده باشند که باید به نکته حسرت خورد که چرا یکی از بارز ترین و ماندگار ترین تولیدات ما تا آن دوره و حتی سالیان بعد آن مورد غفلت محققان و نویسندگان ایرانی قرار گرفته باشد و در حال حاضر هم به اندازه کافی در این زمینه کاری انجام نگرفته است.
در این کتاب و برخی اسناد و عکس های باقی مانده از آن دوران ، منطقه قالی بافی همدان در مجموع از مناطق پر رونق معرفی شده که تجار داخلی و بازرگانان خارجی زیادی در این زمینه فعالیت می کرده و در حقیقت قطب فرش در منطقه غرب ایران بوده است.
در این راستا ، کارگاه ها و مراکز تولیدی زیادی به صورت متمرکز به امر بافت قالی مشغول بوده اند که بر اساس شرایط روز بازار و سفارش مشتری کار می کرده اند. البته از شیطنت همیشگی صهیونیست ها و تاثیر سیاست گذاری آنها بر اقتصاد صنعت فرش نباید غافل شد که برای استفاده بردن هر چه بیشتر از زحمت و دسترنج قالی بافان به انواع حیله ها دست می زدند و در ابتدای انقلاب پر شکوه اسلامی هم با دسیسه های فراوان لطمات زیادی به تولید ما وارد کردند.
در این جا بد نیست یادی از مرحوم رضا جعفری که عمر خویش را صادقانه برای اعتلای فرش همدان صرف کرد و با تلاش پیگیری های زیادی توانست مجموعه کارگاهی فرش واقع در میدان عین القضات همدان را در سال 1356 با همکاری مسئولین وقت اداره کل کار و اداره کل اقتصاد و دارایی به بهره برداری برساند، کرده باشیم که می فرمود : صهیونیست ها وقتی بافنده ای فرش خود را به بازار می آورد دور و بر او را گرفته و به به و چه چه راه می انداختند که فرش تو خبلی خوب و خیلی جالب بافته شده و اگر رنگ زمینه اش چیز دیگری بود خیلی با ارزش بود و متاسفانه با این رنگ فعلی قیمتش پایین می آید و بافنده که ناچار بود فرش را بفروشد به قیمت پیشنهادی آنها تن میداد و سوال می کرد که چه رنگی برای زمینه مناسب است و آنها مثلا" رنگ سرمه ای را پیشنهاد می کردند و سری بعد که قالی را به بازار می آورد همین قضیه تکرار می شد و وقتی بافنده معترض می گردید به او می گفتند ما آن زمان را گفته ایم نه الان که چند ماه از این جریان گذشته است.
آنها به این روش همیشه به بافنده خط میدادند که چه تولید کند و در نهایت چطور با حد اقل قیمت فرش را از کف او بیرون بیاورند.
در حال حاضر برخی از مناطق به علت تقسیم بندی جغرافیایی کشور از منطقه قالی بافی همدان تا حد زیادی خارج شده اند و با نفوذ برخی از تجار استان های همجوار کلا" سبک تولید در برخی نواحی مانند فامنین ، رزن ، کبود راهنگ و قهاوند تغییر یافته است که این خود زنگ خطری برای مسئولین ذیربط است.
از جمله این نواحی ، بیجار، خمسه و برچلو می باشد که به استان های کردستان و زنجان و مرکزی وابسته شده اند.

طرح آصادوقی (آقا صادقی) تویسرکان در اندازه ذرع چارک، تک پود




طرح مالیچه تویسرکان در اندازه ذرع چارک، تک پود



ذرع چارک یک پود زاغه (اسد آباد)



دو ذرعی نهاوندی ، یک پود




طرح حلقه گل -  دو پود ، شهربافت همدان



نقشه شیخ صفی در ابعاد 9.5 *  6.5 شهربافت همدان

ادامه دارد ...