لوزه کودک را باید درآورد یا نه؟‏

لوزه‏ها در دو طرف حلق قرار داشته و در مقابله با عفونت های تنفسی و دیگر عفونت ها نقش مؤثری دارند. اما گاهی خود لوزه‏ها تبدیل به محلی برای ایجاد عفونت های حاد و مزمن می‏شوند.

دانشمندان معتقدند لوزه ها در تکامل دستگاه ایمنی بدن کودک نقش دارند. لوزه ی کودکان به طور طبیعی بزرگ تر از افراد بالغ است و با افزایش سن از حجم آن کاسته می‏شود.

هر چند بزرگی لوزه معمولا ناشی از عفونت است، ولی در بسیاری از موارد نیز ممکن است لوزه کودکی بزرگ تر از حد طبیعی باشد، ولی هیچ گونه عفونتی در آن وجود نداشته باشد.

در بسیاری از کودکان، لوزه‏های دو سمت حلق ممکن است چنان بزرگ باشند که در خط وسط به هم برسند، بدون این که کودک مشکل خاصی داشته باشد. بر عکس این حالت هم امکان پذیر است، یعنی در مواردی لوزه با اندازه کوچک، دارای عفونت قابل ملاحظه ای است. بنابراین بر اساس حجم لوزه نمی توان به طور مستقیم به عفونت آن پی برد. وجود ترشحات سفید پنیرک مانند روی لوزه نیز همیشه دال بر عفونت آن نیست.

قرمزی و پرخونی لوزه همراه با تورم غدد لنفاوی زیر گلو بهتر می‏تواند نشان دهنده ی عفونت ‏باشد.

بسیاری از والدین سرماخوردگی‏های مکرر کودک، گرفتگی بینی، عفونت مکرر گوش، بی‏اشتهایی، لاغری یا تب مکرر را در اثر بزرگی و عفونت لوزه می‏دانند و اصرار در برداشتن لوزه کودک دارند. ولی این مساله احتیاج به معاینه و بررسی از سوی پزشک متخصص دارد و چون لوزه در ایمنی بدن مؤثر است، همواره سعی می‏شود تا حد ممکن از برداشتن آن خودداری شود. 

در بعضی از خردسالان لوزه دچار عفونت مزمن می‏شود که علایم آن شامل گلودرد مکرر، درد در هنگام بلع غذا، اشکال در تنفس، خشکی، تحریک گلو و بوی بد تنفس است. گاهی در این موارد بزرگی لوزه به حدی است که باعث انسداد قابل ملاحظه جریان هوای تنفسی می‏شود و منجر به تنفس سخت و کمبود اکسیژن خون می گردد و در صورت عدم درمان، عوارض ریوی قابل ملاحظه خواهد داشت. در این موارد بهتر است با جراحی لوزه انسداد تنفسی برطرف شود.

در بیشتر کودکان با افزایش سن، تعداد و شدت عفونت های لوزه کم می‏شود.

لوزه سوم در قسمت پشت و بالای حلق قرار دارد و بافت نرم و پهنی است که عفونت و بزرگ شدن آن معمولا از لوزه‏های دو سمت حلق تبعیت می‏کند، اما گاهی نیز به تنهایی بزرگ می‏شود. بزرگی لوزه سوم باعث انسداد جریان هوای بینی و بسته شدن شیپور استاش که گوش میانی را به حلق متصل می‏سازد، می‏شود.

علایم بزرگی لوزه سوم شامل گرفتگی بینی، تنفس از دهان و ترشح مداوم بینی است. این کودکان معمولا صدای گرفته و تودماغی دارند. تنفس دهانی گاهی فقط در هنگام خواب بروز می‏کند، به خصوص اگر فرد به حالت درازکش خوابیده باشد. اما اگر لوزه سوم خیلی بزرگ باشد، کودک در هنگام روز هم با دهان نفس می‏کشد و لب و دهان او خشک می‏شود.

از دیگر علایم بزرگی لوزه سوم، عفونت مکرر یا مزمن حلق است. ورود ترشحات چرکی به حلق به خصوص در هنگام شب و نیز خشکی گلو در اثر تنفس دهانی، منجر به سرفه‏های شدید می‏شود. لوزه سوم باعث بسته شدن شیپور استاش و عفونت مکرر یا مزمن گوش میانی همراه با کاهش شنوایی می‏شود.

در بعضی از کودکان که لوزه‏های آنها بسیار بزرگ است، در هنگام خواب انسداد موقت جریان هوا روی می‏دهد که منجر به خرناس کشیدن، تنفس سخت، کاهش اکسیژن خون و بالا رفتن گاز کربنیک آن و مشکلات ریوی قابل ملاحظه خواهد شد.

چه لوزه هایی را باید درآورد؟

لوزه‌ها یک عضو دفاعی بدن به شمار می‌روند که گلبول سفید می‌سازند، از این رو کودکانی که لوزه سوم دارند، نباید بی ‌دلیل تحت عمل جراحی قرار گیرند. اما در موارد زیر برداشتن لوزه الزامی است :

- در کودکانی که به علت عفونت های شدید و مکرر، ترس از افزایش ابتلا به تب روماتیسمی وجود دارد.

- بزرگی لوزه باعث انسداد قابل ملاحظه ی راه هوایی کودک می‏شود.

- عفونت مکرر گوش و کاهش شنوایی بروز می کند.

- در لوزه، آبسه پدید می آید.

توصیه های ضروری

* کودکان را شب حمام نکنید. سرماخوردگی‌‌‌های مکرر یکی از عوامل تشدید و برگشت لوزه سوم در کودکان است. استحمام کودکان در شب یکی‌ از عوامل ابتلای‌ آنها به سرماخوردگی است، زیرا در شب درجه حرارت بدن پایین می آید و از طرفی به خاطر کنار زدن رو انداز توسط کودک، کودک مستعد ابتلا به سرماخوردگی می‌شود.

* کودکی که تحت عمل جراحی لوزه سوم قرار گرفته است نباید از غذاهای آماده استفاده کند، زیرا ادویه‌های موجود در این غذاها موجب تحریک و حتی برگشت لوزه می‌شود.

* در کودکان دارای حساسیت (آلرژی) عمل جراحی لوزه نباید در ماه های تابستان انجام شود. ولی برای کودکان سالم و بدون حساسیت، ماه های خرداد تا شهریور، زمان مناسبی برای برداشتن لوزه است.

* جراحی لوزه نسبت به سایر جراحی هایی که توسط بیهوشی عمومی صورت می گیرند، خطری ندارد و باید مراقب عوارض پس از عمل بود.

* نکته مهمی که در مورد لوزه های دائم الچرکی وجود دارد این است که نباید تصور کرد لوزه کودک بدون جراحی، التیام پیدا می کند. عفونت مزمن لوزه هایی که دائماً چرک می کنند، خطرناک است و حتماً باید جراحی شود تا کودک، درمان شود، زیرا تکرارعفونی شدن لوزه می تواند منجر به انسداد راه تنفسی، تغییر وضعیت صورت، دردهای پیاپی گلو و عفونت گوش شود.