در یکی دو سال اخیر کسب و کارهای مختلف، مراجع دانشگاهی و متخصصان فنی به بحثهای بسیاری درباره "وب 2" پرداخته اند. اخبار، نوشته ها، نقدهای مرتبط با "وب 2" آنقدر بالا بود و هست که باید اذعان کرد که "وب 2" اینترنت را تکان داد. سایتهایی بسیاری برای گسترش مفهوم آن راه اندازی شده است، کنفرانسهایی برای آن برگزار شد و حتی نخستین مجله با موضوع تخصصی "وب 2" پا به عرصه وجود گذاشت. از دیگر سو گوگل و مایکروسافت عنوانهای خبری را پشت سر هم می قاپند. یاهو با خرید سایتها و تکنولوژیهای جدید خیز بلندی برداشته است تا بازیگز اصلی "وب 2" باشد. یاهو با خرید del.icio.us، Flickr و راه اندازی My Web 2.0، گوگل با Google Maps و MSN با ارایه ESS که مبتنی بر RSS است (RSS دو طرفه) همه و همه به "وب 2" کمک کرده اند. ضمن آنکه همه آنها به Secioal Search توجه ویژه ای نشان داده اند.
مخالفان "وب 2" آنرا تنها موجی گذرا می دانند که به جان اینترنت افتاده است. اما آنچه که روشن است "وب 2" و هر چه مرتبط با آن است هواداران بسیاری دارد. نکته جالب آنجاست که هر کس آنرا به گونه ای تعریف می کند و برداشت متفاوتی از آن ارایه می دهد.
"وب 2" را می توان چتری دانست بر تکنولوژیهای جدید. تکنولوژیهای جدیدی که به کاربر تجربه حضور بهتر در وب فراتر از تواناییهای HTML کلاسیک (وب 1) ارزانی می دارد.
می توان آنرا یک سری از فعالیتها دانست که به کاربران کمک می کند تا سایتهایی طراحی کنند که به راحتی به اجتماعات آنلاین، خدمات و ابزار وب ارتباط برقرار می کنند. عموما این فعالیتها به کمک راه حلهای کد باز پیاده سازی می شوند.
"وب 2" تمرکز از تولید کننده اطلاعات را به کاربر اطلاعات منتقل می کند و این کار را با جذاب کردن اطلاعات انجام می دهد. قدرت "وب 1" در ناوبری آن بود و کاربر به مرور وب می پرداخت تا اطلاعات خود را بیابد. اما "وب 2" می گوید همان اطلاعات ویژگیهایی دارد و همین ویژگیها یکدیگر را دنبال می کنند و به هم ارتباط می یابند.
"وب 2" کاری می کند که اطلاعات به دنبال ما حرکت کند تا هر وقت مورد نیاز بود از آن استفاده کنیم و این در صورتی امکان پذیر است که به اطلاعات امکان استفاده از آن در سایر ابزار و رسانه ها داده شود.
یکی از ویژگیهای برجسته "وب 2" این است که اطلاعات را برای ما جذاب می کند. اطلاعات به سوی ما می آید و ما در حین رفتن از مکانی به مکان دیگر تعیین می کنیم که کدام اطلاعات و چگونه به سوی ما بیایند.
نکته کلیدی در "وب 2" مشارکت کاربر و اعتماد به وی است. سرویسهایی که در "وب 2" ارایه می شود قابلیت استفاده مجدد از آنرا در سایر ابزار و رسانه ها فراهم می آورد. دسترسی به آنها آسانتر می شود و ابزار قابلیت اطمینان بیشتری می یابند.
"وب 2" سایتهایی نیستند که اطلاعات تولیدی کاربران در آنها بالاست. نظیر آمازون و ای بی، زیرا آنها از همان ابتدا با این ایده طراحی شده اند. "وب 2" همچنین ایجاد ارتباط و سازگاری بین سایتها و ابزار نیست. شمارشگران سایت سالهاست که فعالیت می نمایند و کدهای ساده جاوا اسکریپت پیامهایی را بین سایتها و ابزار آنها فراهم می کنند. اینها موارد تازه نیستند، هیجانی هم ندارند و البته "وب 2" هم نیستند.
AJAX هم "وب 2" نیست. هر چند که ابزار قدرتمندی برای طراحی ابزار "وب 2" است. RSS، Social Networking ، Tagging و XHTML/CSS هسته اصلی "وب 2" هستند. اگر قرار باشد به هر چیز تازه و بامزه ای "وب 2" اتلاق گردد آنگاه "وب 2" بی معنی خواهد شد.
وب 2 همینجاست. کافیست سری به سایتهایی نظیر Flickr، del.icio.us، Kiko و meebo بزنید.
"وب 2" بر قابلیت ترکیب مجدد و سازگارسازی بدون مذاکره و حتی اجازه استوار است. "وب 2" یعنی گرفتن اطلاعات و داده های یک سایت به کمک RSS یا Open API، ترکیب آن با داده هایی از همان نوع اما دریافت شده از منابع دیگر و تولید چیزی جدید.
"وب 2" را یک رویکرد نو می دانند نه یک تکنولوژی تازه. خمیرمایه "وب 2" مشارکت با دیگران برای انجام دادن چیزهایی است که به تنهایی امکان انجام دادن آنها را نداریم.
کی از "وب 1" به "وب 2" مهاجرت می شود؟وب 2 هنوز محقق نشده است بنابراین هنوز مهاجرتی در کار نیست. اما تلاشهای بسیاری در حال انجام است. به هر حال هر چه هست، اتفاقی نیست که به یکباره انجام شود و شاید سالها طول بکشد تا اکثر سایتها خود را با تکنولوژیهای "وب 2" منطبق کنند. فراموش نکنید هنوز هم هستند افرادی که با ویندوز 3.1 کار می کنند. بنابراین تا آنزمان که سایتهای وب به طور کامل پوست اندازی کنند و با تکنولوژیهای "وب 2" طراحی شوند، راه بسیاری مانده است.
سایتهایی که اکنون بر مفهوم "وب 2" کار می کنند عموما در حالت بتا هستند. گروهی "وب 2" را به جدی یا به شوخی دنیای "بتا" می خوانند. جالب است بدانید سایتهایی هم هستند که در حالت آلفا در اختیار عموم قرار داده شده اند.
چه تاثیری بر کاربران، تولیدکننگان محتوا، طراحان دارد؟افراد بسیاری با شنیدن نام HTML گیج می شوند و هنوز در آرزوی داشتن یک سایت ساده هستند. اما اکنون زمانه تغییرات است. وب توسط متخصصان فنی و برنامه نویسان شروع شد و به همین خاطر برای آنان بود. اکنون وب برای مردم عادی است.
اکنون سیستمهای مدیریت محتوا به کاربران عادی کامپیوتر اجازه می دهند تا سایتهای حرفه ای داشته باشند. دلیل اقبال به وبلاگها نیز همین بود که افراد بدون نیاز به دانش فنی می توانستند به راحتی مطالب خود را منتشر کنند.
تولیدکنندگان محتوا و طراحان وب باید محتوا و ابزار را به گونه ای توسعه دهند که در سایر ابزار و رسانه ها قابل استفاده باشد. در حقیقت استفاده چندین باره از اطلاعات از مشخصه های اصلی "وب 2" است. خروجی یک سایت باید پس از استفاده در سایتهای دیگر و بازگشت به سایت مادر همچنان قابل استفاده باشد.
برای آنکه اهمیت و اقبال به "وب 2" بهتر بیان شود به مقایسه دو سایت از "وب 1" و "وب 2" می پردزیم.
وب شاتس در سال 1999 راه اندازی شد و توانست به عنوان یک سرویس دهنده عکس به محبوبیت فوق العاده دست یابد. اما فلیکر در سال 2004 راه اندازی شد و توانست در کمتر از 2 سال وب شاتس را به پایین بکشد.
جالب است بدانید که وب شاتس 15 میلیون کاربر دارد و فلیکر تنها 1.5 میلیون. فلیکر کلمه ای است که به سختی نوشته می شود و تلفظ آنهم ساده نیست! اما چگونه است که فلیکر تاز از راه رسیده، وب شاتس محبوب و پر طرفدار را به پایین می کشد؟
هر چند به طور دقیق نمی توان دلایل موفقیت آنرا بیان کرد اما می توان به ویژگیهایی از آن اشاره کرد که به خوبی حکایت از برتری "وب 2" دارد:
- سیستمی است ساده که به راحتی فهمیده می شود.
- دارای ظاهری است واضح که بر کارایی تمرکز دارد.
- قابلیتهایی دارد که به درد اجتماعات آنلاین می خورد نظیر تگینگ،گروهها، کامنت گذاری، ارزیابی و...
- RSS Feeds
- Open API
در هر صورت رویدادهای تازه ای در حال وقوع است و "وب" تکان خورده است. ذائقه کاربران تغییر کرده است و وب را با مزه ای دیگر می خواهند. چه این رویدادهای در حال وقوع را "وب 2" بنامیم و چه با نام دیگر بخوانیم، به هر حال خواهند آمد و با خود تغییرات بسیار خواهند آورد. نیک می دانیم که وب دنیای تغییرات است پس چه خوب است اگر مفاهیم نوین مطرح شده را جدی تر دنبال کنبم.
این مقاله برای
مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات نوشته شده است.