درآمدی بر شناخت و کاربرد انواع کارت ها

شناخت و کاربرد انواع کارت‌ها

انواع کارت‌ها را می‌توان بر اساس کاربرد آنها و یا مشخصات فنی و ظاهری کارت‌ها طبقه‌بندی کرد.

کارت‌ها را از نظر نوع کاربرد می‌توان به 5 گروه تقسیم کرد:

·       کارت‌های مالی (Financial Cards): 

می‌تواند از نوع بانکی یا غیربانکی باشد. نکته مشترک در مورد این کارت‌ها آن است که در نهایت یک بانک به عنوان پشتوانه و یا بانی، پرداخت نقدی و یا اعتباری آن را تقبل خواهد کرد. کارت‌های مالی به طور کلی به دو گروه کارت‌های پرداخت نقدی (Debit Card) و کارت‌های اعتباری (Credit Card) تقسیم بندی می‌شوند. پرداخت از طریق کارت‌های نقدی به طور معمول با برداشت مستقیم و همزمان از حساب دارنده کارت همراه خواهد بود، در حالی که دارندگان کارت‌های اعتباری از امتیاز پرداخت (برداشت از حساب) در مدت معین (بین 1 تا 3 ماه) برخوردار هستند. در حال حاضر بیشتر کارت‌های بانکی موجود در کشور از نوع Debitهستند، گرچه زمزمه‌هایی از ارایه خدمات اعتباری روی کارت از برخی بانک‌ها شنیده می‌شود.کارت‌های مالی بسته به نوع خدماتی که روی آن ارایه می‌شود می‌توانند ازنوع مغناطیسی(Magnetic Cards)، هوشمند (Smart Cards)، بدون تماس (Contactless Cards) و یا ترکیبی از آنها (Hybrid Cards) باشند. در این میان می‌توان به کارت‌های عابربانک، انواع کارت‌های هدیه، کارت خرید ویژه کارکنان سازمان‌ها و به تازگی کارت یارانه اشاره کرد.

·       کارت‌های مخابراتی( Telecommunication Cards): 

این کارت‌ها به 2 گروه تقسیم می‌شوند: کارت‌های جی‌اس‌ام که دارای تراشه هوشمند (Smart Chip) هستند و به‌طور معمول بعد از جدا شدن از بدنه کارت به صورت سیم کارت مورد استفاده قرار می‌گیرند و کارت‌های اعتباری تلفن یا همان (Prepaid Cards ) که به صورت مبلغ‌دار موجود بوده و برای استفاده در تلفن‌های عمومی تولید می‌شوند.

·       کارت‌های شناسایی(Identification Cards): 

یکی از مهم‌ترین و حساس ترین شاخه‌های تولید کارت محسوب می‌شود. اجرای شاخص‌های امنیتی مختلف در مراحل طراحی، چاپ با مرکب‌های ویژه، چاپ خاص و درج هولوگرام، نوار امضاء و... می‌تواند در مرحله تولید و روی بدنه کارت‌ها در نظر گرفته شود. همچنین این نوع کارت می‌تواند در بر گیرنده یک بخش هوشمند به صورت تراشه تماسی(Contact Chip) و یا غیر تماسی(Contactless Chip) در بدنه کارت باشد. در این صورت علاوه بر درج اطلاعات فردی دارنده کارت به‌صورت فیزیکی، امکان ثبت و ضبط اطلاعات دیجیتال متعددی در بخش هوشمند کارت فراهم می‌آیدپ

این اطلاعات بسته به نوع کارت و روش شخصی‌سازی(Personalization) از طریق انواع کارت خوان قابل دسترسی و بازیابی هستند. از این گروه می‌توان به کارت‌ ملی هوشمند و یا کارت سلامت که از پروژه‌های ملی آتی کشور به شمار می‌روند اشاره کرد. گرچه پروژه‌هایی در مقیاس کوچکتر مانند گواهینامه رانندگی در کشور به مرحله اجرایی رسیده است.

·       کارت‌های تجاری وتبلیغاتی (Promotional & Commercial Cards): 

مجموعه وسیعی ازانواع کارت‌ از جمله کارت‌های گارانتی، ویزیت و تبلیغاتی و... را شامل می‌شود. بسته به نوع کاربری می‌توان از متریال و یا روش‌های مختلفی جهت تولید این نوع کارت استفاده کرد. در برخی موارد مانند کارت‌های گارانتی، ممکن است عملیات تکمیلی مانند شخصی سازی (درج شماره سریال و بارکد) و یا نوار امضاء مورد درخواست مشتری باشد. کارت‌های ویزیت هم می‌تواند در این گروه قرار گیرد.

·       کارت‌های اسکرچ (Scratch Cards): 

این کارت‌ها که از جنس مقوا یا پلاستیک تولید می‌شوند، دارای پین کد، شماره‌ سریال و یا بارکد به منظور کاربرد‌های مختلفی هستند. مهمترین و عمومی‌ترین کاربرد این نوع کارت به عنوان کارت شارژ تلفن همراه و یا تلفن اینترنتی است، گرچه در زمینه‌های متعدد دیگری از جمله کارت قرعه کشی، اینترنت، خرید اینترنتی، کارت شارژ شبکه‌های تلویزیونی (در کشورهای خارجی رایج است) و غیره کاربرد دارد.

مشخصات فنی کارت‌ها

کارت‌ها از نقطه‌نظر عملیاتی که به منظور تولید آنها صورت می‌پذیرد و فاکتورهایی که متناسب با نوع کارت اضافه می‌شوند، به انواع مغناطیسی (Magnetic Cards)، تماسی (Contact)، غیرتماسی (Contactless)، اسکرچ و کارت‌های ساده پلاستیکی تقسیم می‌شوند.

·        کارت‌های مغناطیسی

کارت مغناطیسی نوعی از کارت است که قادر به ضبط و نگهداری اطلاعات با استفاده از آرایش مغناطیسی ذرات کوچک فلزی روی یک باریکه از مواد مغناطیسی به همراه لایه نازکی از فیلم شفاف می باشد. این باریکه که نوار مغناطیسی نامیده می شود در نتیجه تماس و حرکت روی یک هد خوانده می شود. کارت‌های مغناطیسی با این مشخصات می توانند توسط بسیاری از خودپردازها (ATM)، پایانه‌های فروش (POS) و... خوانده شده و جهت کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار گیرند. گرچه در کشور ما کارت‌های مغناطیسی بیشتر جهت کاربردهای بانکی مورد استفاده قرار می گیرند، ولی این نوع کارت‌ها می توانند در موارد متعددی از جمله کارت‌های هدیه، وفاداری، عضویت، بلیط و غیره کاربرد داشته باشند. از نظر ضریب امنیتی، کارت‌های مغناطیسی در مقابل کارت‌های دارای تراشه (chip)، از امنیت پایین‌تری برخوردارند. این کارت‌ها به دو گروه اصلی Low Coercivityا(LOCO) و High Coercivityا(HICO) تقسیم می‌شوند. تفاوت این دو نوع، در میزان چگالی نوار مغناطیسی است گرچه این چگالی در تقسیم بندی‌های پایین‌تری با درجات مختلف زیر مجموعه‌های دیگری برای دو گروه اصلی بالا ایجاد می‌کند. نوارهای مغناطیسی LOCO از چگالی پایین‌تری برخوردارند، در نتیجه با جریان مغناطیسی کمتری نوشته(Write) می‌شوند، به همان میزان نیز جریان مغناطیسی کمتری برای خواندن اطلاعات روی آنها نیاز است، به همین دلیل در مقابل میدان‌های مغناطیسی موجود در محیط کار و زندگی آسیب پذیر‌تر هستند. این نوع نوار جهت تولید کارت و یا بلیت‌هایی که در مدت زمان کوتاهی استفاده می‌شوند مانند بلیط‌های مقوایی مورد مصرف در حمل و نقل شهری مانند مترو و یا بلیط ورودی نمایشگاه‌ها (در خارج از کشور)کاربرد دارد. در مورد کارت‌های بانکی، امروزه از نوارهای مغناطیسی HICO استفاده می‌شود. این نوارها برای نوشتن و خواندن اطلاعات، نیازمند ولتاژ و شدت میدان مغناطیسی بالاتری هستند، و در نتیجه مقاومت و ماندگاری بیشتری در مقابل میدانهای مغناطیسی موجود درمحیط زندگی مانند موبایل و لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون و... دارند. در گذشته نوارهای LOCO به طورمعمول به رنگ قهوه‌ای و HICO به رنگ مشکی تولید می‌شدند، ولی هم‌اکنون این نوارها در رنگ‌های مختلف مانند نقره‌ای و طلایی، قهوه‌ای و... تولید شده؛ در نتیجه نوع نوار از رنگ آن قابل تشخیص نیست.

·        کارت‌های تماسی و غیرتماسی    (Contact and Contactless Cards)

وجه اشتراک این نوع کارت‌ها با یکدیگر، وجود یک تراشه (‍Chip) روی بدنه به صورت تماسی (Contact) و یا درون لایه‌های کارت، به صورت غیرتماسی (Contactless) است. در کــارت‌های تمــاسی، سطــح تـمــاس (Contact Surface)، باید در ارتباط مستقیم با دستگاه کارت‌خوان (Card Reader)، قرار گیرد. این سطح، ارتباط Reader را با تراشه زیر سطح تماس را برقرار می‌کند. در کارت‌های غیرتماسی تراشه و آنتنی که برای برقراری ارتباط، درون لایه‌های کارت طی فرایند تولید قرار می‌گیرد، به صورت غیرتماسی و از طریق امواج رادیویی(RF) از فواصل قابل تعریفی با دستگاه Reader قابل دریافت و خوانده شدن است که اصطلاحاً با نامRFID، به معنی شناسایی از طریق امواج رادیویی شناخته می‌شوند که این فاصله با توجه به فرکانس‌های مختلف قابل تعریف است. از آنجا که چیپ‌های غیرتماسی زمان تراکنش بسیار کمتری – کسری از ثانیه- نسبت به چیپ‌های تماسی دارند، استفاده از آنها در بلیط‌های اعتباری مترو و اتوبوس و به طور کلی رفت و آمد و کنترل تردد، بسیار رایج و مورد اقبال است. البته باید گفت که علاوه بر این موضوع، کاهش چشمگیر استهلاک کارت و کارت خوان در موارد پرکاربرد مد نظر قرار می‌گیرد. کارت‌های تماسی نیز همانطور که اشاره شد کاربردهای متعددی از کارت‌های اعتباری تلفن همگانی و کارت سوخت تا انواع کارت‌های بانکی و... را شامل می‌شود.

کارت هوشمند کدام است؟

به طور حتم شما هم تاکنون عبارت «کارت هوشمند» را در مورد انواع کارت‌های دارای تراشه شنیده‌اید. حال این سوال پیش می‌آید که آیا تمامی کارت‌های دارای تراشه مانند کارت تلفن و یا کارت‌های غیرتماسی که حاوی تراشه پنهان هستند، هوشمند به حساب می‌آیند؟

برای پاسخ به این پرسش باید توضیحی درباره انواع تراشه‌ها (Chip) بدهیم:

تراشه‌های مورد استفاده در کارت‌ها را می‌توان به دو نوع حافظه (Memory) و میکروپروسسور (Micro processor) یا همان هوشمند (Smart) تقسیم کرد.

تراشه حافظه‌، از ساختار الکترونیکی و امنیتی ساده‌تری نسبت به تراشه هوشمند برخوردار است و تنها می‌توان اطلاعاتی را از طریق کلیدهای امنیتی ساده‌ای، روی آن نوشت یا خواند (write and read). این تراشه‌ها در کارت‌هایی مانند کارت‌های کنترل تردد و یا تلفن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اما تراشه ‌هوشمند، از مدار مجتمع پیچیده ای که شامل اجزای مختلفی از جمله پردازشگر، منبع تغذیه،حافظه نوشتنی و خواندنی(RAM & ROM)، ساعت و... است، تشکیل شده‌ است. این تراشه‌ها قابلیت پردازش اطلاعات ذخیره شده را داشته و می‌توانند مانند یک کامپیوتر کوچک عمل کنند و اطلاعات را از یک درگاه دریافت کرده، پردازش کنند و با رعایت یک سری فاکتورهای امنیتی آن را به بخش دیگری منتقل کنند. ممکن است کارت‌های حافظه و هوشمند از نظر ظاهری شبیه به هم باشند، ولی تراشه کار گذاشته شده در آنها این تفاوت را ایجاد می‌کند. همچنین یک کارت تماسی یا غیرتماسی نیز می‌تواند مجموعه‌ای هوشمند یا حافظه‌ای ساده باشد.

پس با این تفاصیل می‌توان گفت کارت هوشمند تنها به کارتی گفته می‌شود که دارای تراشه هوشمند بوده و قابلیت پردازش اطلاعات را داشته باشد و مانند یک کامپیوتر کوچک عمل کند. به عنوان مثال کارت اعتباری هوشمندی به نام کارت سینما را در نظر بگیرید که برای مصرف کارکنان سازمانی، تولید شده باشد. در این کارت این امکان قرار داده شده که علاوه بر اطلاعات فرد مصرف‌کننده کارت، عملکردها و قابلیت‌هایی در مورد این‌که مصرف‌کننده بتواند فیلم‌های جشنواره، کودک یا... را با چه درصد تخفیفی، در چه سانسی، چه فیلمی و در کدام سینما تماشا کند و یا مبلغ آن را از طریق قابلیت کیف پول الکترونیکی موجود در کارت پرداخت نماید و اطلاعات آن را از طریق درگاهی به مرکز مورد نظر منتقل نماید، مدیریت می‌شود. این امکان و بسیاری امکانات دیگر در یک کارت هوشمند قابل تعریف است.

کارت‌ هوشمند سوخت مثال دیگری از کاربرد این نوع کارت در زندگی روزمره است.

کارت‌های اسکرچ

همانطور که در طبقه‌بندی قبلی اشاره شد، به‌طور معمول برای مصارف کارت شارژ مورد استفاده قرار می‌گیرند، گرچه به موارد استفاده دیگری مانند کارت‌های قرعه کشی و... نیز می‌توان اشاره نمود. نوار اسکرچ از طریق روش هات استمپ (Hot Stamp)، لیبل و سیلک اسکرین و یا سایر روش‌ها، روی شماره یا کد را که به شیوه‌های مختلف دیجیتال، روی کارت چاپ شده است، پوشش می‌دهد.

ضریب امنیتی اطلاعات در انواع کارت‌ها

از بین انواع کارت‌های با قابلیت ضبط دیجیتال اطلاعات، کارت‌های مغناطیسی از پایین‌ترین امنیت برخوردارند. اطلاعات موجود روی نوار مغناطیسی به راحتی از طریق دستگاه‌های ساده کارت خوان مغناطیسی قابل دستیابی و سوء استفاده است، به همین دلیل امنیت این نوع کارت تنها از طریق شبکه و ورود رمز شناسایی (Password) مورد تایید شبکه تامین می‌شود. با اندکی تفاوت کارت‌های با تراشه حافظه در رده دوم از نظر امنیتی قرار می‌گیرند. در این نوع کارت دستیابی به اطلاعات به‌طور معمول از طریق رمز ورود خود تراشه امکان پذیر است در حالی که در ارتباط با کارت‌های هوشمند (Smart Card)دسترسی به اطلاعات کارت و یا قابلیت‌های متعدد آن، از طریق قابلیت رمزنگاری پیچیده‌ای(DES,₃DES,RSA) که از طریق میکروپروسسور تراشه کنترل و توسط شبکه تصدیق می‌گردد، مدیریت می‌شود. بر این اساس کارت‌های هوشمند بالاترین ضریب امنیتی را در بین انواع کارت دارند.

در تولید کارت‌های اسکرچ نیز حفظ امنیت اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌خصوص در ارتباط با کارت‌های مبلغ دار مانند کارت‌های شارژ موبایل و اینترنت، تضمین عدم دسترسی شخص سومی به این اطلاعات، نکته کلیدی در تولید این نوع کارت‌ها است که این تضمین علاوه بر امکانات سخت افزاری و نرم‌افزاری دستگاه‌های شخصی سازی، از طریق حفاظت فیزیکی در مرحله تولید این نوع کارت اعمال می‌شود

Instagram.com/mehdizade_print

https://www.linkedin.com/in/mohammadreza-mehdizade

09101436763