خانه حاج آقا علی با زیربنایی بالغ بر هفت هزار متر مربع و با معماری زیبا و ایرانی
یکی از بزرگترین و زیباترین خانه های خشتی و سنتی جهان به شمار می آید که توسط حاج
آقا علی معروف به زعیم الله رفسنجانی (بزرگترین تاجر ایرانی آن دوره) در سال 1136
هجری خورشیدی بنا گردیده است.در ساخت خانه یاد شده اصول و شیوه های معماری ایرانی
به کار گرفته شده است.(با وجود اینکه بنا در زمانی ساخته شده که هنر معماری ایرانی
تحت تاثیر بیگانگان قرار گرفته بود). در هماهنگی با اقلیم منطقه و با وجود گرمای
نسبتا زیاد، خشکی هوا، بادهای متغیر و وجود شنهاای روان بنا حالتی درونگرا داشته و
با دیوار چینه ای نسبتا بلندی محصور گردیده است، دروازه ای رفیع و با عظمت ورودی
این خانه با شکوه است، داخل خانه از قسمت های مختلفی شکل گرفته است اما بطور کلی
قرینه سازی و حفظ تقارن از اصولی بوده که مد نظر معمار ساختمان قرار گرفته است.
خانه دارای هشتاد و شش اتاق (هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو) بوده که در چهار بخش
اصلی ساختمان حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی احداث گردیده اند.یک آشپزخانه
بزرگ و انبار بزرگ وظیفه تامین نیازهای این مجموعه را بر عهده داشته است.چهار حیاط،
راهروهای سرپوشیده و روباز و سه هشتی نیز ارتباط قسمتهای مختلف این خانه را تامین می نموده است. تالار حوضخانه : وسیعترین فضای سرپوشیده خانه است سقف آن در ارتفاع طبقه دوم با گنبدی عظیم پوشانده شده است. در زمینه مستطیل کار بندی شده و در مرکز آن کلاه فرنگی قرار گرفته است که نور فضای حوضخانه
را تامین می نماید.در وسط حوضخانه حوض مستطیل شکلی قرار دارد که در گذشته با حوض
های حیات های جانبی در ارتباط بوده است و آب آن از طریق قنات تأمین می شده است
حوضخانه در دو طبقه ساخته شده که در طبقه بالای آن تعدادی اتاق و دو تالار در ضلع
شمالی و جنوبی قرار گرفته است.نمای داخلی حوضخانه با با اندود گچ و گچ بری های
برجسته با طرح های اسلیمی تزیین گردیده است. تالار شاه نشین یا بهاره : در مرکز ضلع
جنوبی ایوانی نسبتا رفیع قرار دارد که در طرفین آن با حفظ تقارن دو راهرو دسترسی
ایجاد گردیده است در این بخش ایوان به ارتفاع دو طبقه بالا کشیده شده است و دسترسی
به طبقه فوقانی از طریق را پله انتهایی دو راهرو می باشد.چون ارسی ها در اندرونی
معمولا محل پذیرایی از مهمانهای خودی و وابستگان بوده در زیبا سازی آن نهایت دقت به
عمل آمده است که در ضلع شرقی و غربی آن بخاری های گچبری شده ساخته فضای داخل را
بسیار زیبا و دلنشین نموده است.تالارهای پاییزی و زمستانی در اضلاع غربی و شمالی
بنا قرار گرفته اند و نسبت به تالار شاه نشین و حوضخانه کمی ساده تر اجرا گردیده
اند. دوره ساخت : قاجاریه سطح مجموعه : 12000 متر مربع سطح زیر بنا: 7000 متر مربع
فضای پوشیده (مسقف) موقعیت : 6 کیلومتری شهر رفسنجان