آشنایی با چشم‌انداز بازار چاپ خاورمیانه تا سال 2012
ارتباطات > چاپ - ترجمه دکتر یونس شکرخواه:
برآورد بازار چاپ خاورمیانه برای سال 2007 قریب به 3/5 میلیارد دلار بود که پیش‌بینی می‌شود برای سال 2012 به 6/7 میلیارد دلار برسد. این پیش‌بینی‌ها از آن پایرا است که مبتنی بر یک تحقیق کمی است که در دو مرحله اولیه و ثانویه برگزار شده و از تغییرات در اردوی مصرف‌کنندگان خبر می‌دهد و دارای داده‌هایی در زمینه‌های فرآیندهای چاپ، کشورها و یک پیش‌بینی 5 ساله است (تا 2012).
این پژوهش در عین حال مقولاتی چون سطح چاپ، مرکب و ماشین‌آلات را هم در نظر گرفته است. این بازارپژوهی نشان می‌دهد که چطور صنعت چاپ در خاورمیانه در سال‌های اخیر دچار تغییرات بنیادی شده است تا به یکی از موفق‌ترین صنایع منطقه تبدیل شود. طبق پیش‌بینی‌های به عمل آمده این بازار تا سال 2012 سالیانه رشدی معادل 7/7 درصد خواهد داشت. بازار نشر نیز در این منطقه به رشد چشمگیری رسیده است. رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری خارجی، تغییر رویه‌های زندگی و محدودیت‌های رسانه‌های بصری عوامل شتاب‌دهنده به رشد چاپ به حساب می‌آیند.
این تحقیق برپایه رویه‌ای که به تحقیقات پهنانگرانه موسوم است صورت گرفته و از دو مرحله اولیه و ثانویه عبور کرده و برپایه گفت‌وگو با پیشتازان فعالیت‌های چاپی در خاورمیانه بوده است. نتایج این تحقیق، اصلی‌ترین روندهای موجود را در بازار چاپ خاورمیانه به تصویر می‌کشد و می‌تواند راهنمای بسیار مناسبی برای دیدن افق‌های مختلف در چاپ باشد، از گرایش‌های عام در خرید ماشین‌آلات تا گرایش‌های موجود در بازار سفارشات.
رشد سطح سواد هم عاملی شده است تا درخواست برای اطلاعات مکتوب بالاتر برود. روزنامه‌ها هم رونق گرفته‌اند و با استفاده از تکنولوژی‌های تازه نظیر CTPمنتشر می‌شوند. بنابراین، برخلاف بسیاری از نقاط جهان که تقاضا برای روزنامه‌ها کاهش یافته، روزنامه‌نگاری مکتوب در خاورمیانه به رشد خود ادامه می‌دهد و روزنامه‌ها کماکان به عنوان اصلی‌ترین منبع مورد درخواست فعالیت می‌کنند. از طرف دیگر، بروز نشریات تجاری، مصرفی و مربوط به رویه‌های زندگی هم به رونق صنعت چاپ کمک کرده و این صنعت را در خاورمیانه به سود رسانده‌اند. کشورهای رو به ظهور در این عرصه ترکیه، عربستان سعودی، امارات و مصر بوده‌اند. صنعت چاپ ترکیه، به عنوان مثال، برای رقابت با کمپانی‌های اروپایی به سرعت در زمینه تکنولوژی‌های نوین در حال سرمایه‌گذاری است. وجود مدیاسیتی در دبی هم به جذب ناشران به امارات کمک کرده و تقاضا برای چاپ را در منطقه بالا برده است.
این منطقه که یکی از پرجاذبه‌ترین بازارهاست در سال‌های اخیر شاهد یک چرخش در عرصه صنعت چاپ بوده است. ماشین‌های افست در این منطقه سهم قابل توجهی دارند که یکی از دلایل آن درخواست‌های فزاینده برای سرعت و کیفیت بیشتر است. چاپ فلکسوگرافی هم در چند سال گذشته از رشد برخوردار شده است و این امر به خصوص در مورد لیبل در بازار رول کم عرض مشهودتر است.
چاپ فلکسو در عرصه بسته‌بندی هم پیشرفت داشته است. این وضعیت در مورد چاپ هلیوگراور هم صدق می‌کند و به خصوص در سوریه، مصر و ایران با ماشین‌های هلیوگراور و فلکسو بازار بسته‌بندی رو به رونق است.
بازار چاپ دیجیتال هم در خاورمیانه به طرز مهمی در آینده گسترش می‌یابد. با این همه، هنوز کشورهایی در این منطقه هستند که به اهمیت چاپ رنگی برای تولید سند پی‌نبرده‌اند. به همین سبب بسیاری از چاپخانه‌ها در تلاش هستند تا در زمینه‌های تجاری و اهمیت تکنولوژی چاپ دیجیتال و نیز مناسبات تجاری با مشتریان، چیزهایی بیاموزند و ابتکارات ضروری در زمینه‌های تجارت نوین چاپ را به کار بندند.
چاپ اسکرین هم با رقابت شدیدی از جانب چاپ دیجیتال مواجه شده است. اصلی‌ترین خاصیت چاپ سیلک این است که می‌تواند در فضای تبلیغات محیطی به بقای خود ادامه دهد و سه سال در برابر نور طبیعی دوام بیاورد و بنابراین از قابلیت دوام درازمدت برخوردار است. چاپ سیلک هنوز در کشورهایی نظیر لبنان، امارات و عربستان سعودی از مقبولیت برخوردار است. اما پیش‌بینی‌ها در مورد مصر حکایت از آن دارد که بسیاری از کارگاه‌های چاپ سیلک تسلیم رقابت شدید افست و چاپ دیجیتال شوند و از ادامه فعالیت باز بمانند.
از طرف دیگر تحولات قابل توجه دیگری هم در عرصه چاپ وایدفرمت رخ داده و دلیل آن هم درک این نکته است که در این عرصه، قیمت‌ها کاهش می‌یابد. تغییرات سریع‌تر صورت می‌گیرد و کنترل کیفیت نیز افزایش یافته است. در همین حال، چاپخانه‌های سنتی، سیلک‌کاران، دست‌اندرکاران نشانه‌ها و لابراتوارهای عکس هم به حد متنابهی به عرصه وایدفرمت وارد شده‌اند. از جنبه سهم بازار، فلکسوگرافی با سهمی برابر 29درصد کل بازار چاپ در سال 2007 گسترده‌ترین کاربرد را در خاورمیانه داشته است. سهم افست ورقی 6/15درصد بوده و پس از آن کلدست و هیت‌ست افست رول 12درصد را به خود اختصاص داده‌اند. اما برحسب رشد، این توقع وجود دارد که چاپ دیجیتال و وایدفرمت به دو برابر میانگین رشد سالیانه خود دست یابند، 2/17درصد و 6/ 14درصد .
افزایش بهره‌وری از تکنولوژی CTP هم در خور توجه است. این روند رو به گسترش در بحرین، امارات متحده عربی، قطر و عمان چشمگیر بوده است. از سال 2004 به بعد حدود 100 عدد CTP در منطقه نصب شده است. این میزان نصب در کشورهای مختلف، متفاوت بوده، امارات جلوتر از دیگران است و عربستان و ایران در مراحل بعد قرار می‌گیرند.
بازارهای کاربران نهایی
اصلی‌ترین کاربران نهایی بازار چاپ در خاورمیانه، مشتمل است بر ناشران (روزنامه‌ها، مجلات و کتاب)، چاپ تجاری (تبلیغات مکتوب) و چاپ بسته‌بندی. بخش چاپ بسته‌بندی با 8/41درصد در سال 2007 بیشترین سهم را داشته است. اما به دنبال چاپ بسته‌بندی، چاپ‌های تبلیغاتی، تجاری و روزنامه‌ها با 3/33درصد قرار می‌گیرند. این توقع وجود دارد که چاپ‌های تبلیغاتی و امنیتی به درصد بیشتری از رشد تا سطوح 9/10درصد و 4/9درصد دست یابند.
صنعت روزنامه در خاورمیانه از آستانه قرن شتاب گرفته است. دو روزنامه مشهور در سال 2007، تایمز و ساندی تایمز، هر دو از لندن، چاپ بین‌المللی خود را برای خاورمیانه آغاز کردند. این حرکت می‌تواند شاخصی برای اهمیت نشر روزنامه در خاورمیانه باشد.
بیشترین سهم بازار روزنامه در خاورمیانه متعلق به امارات است که هفت روزنامه عمده در آن منتشر می‌شود. چهار روزنامه از این هفت روزنامه به زبان عربی و سه روزنامه دیگر به زبان انگلیسی منتشر می‌شوند. روزنامه‌هایی که در امارات منتشر می‌شوند مثل گلف تایمز- از فرمت آمریکایی تبعیت می‌کنند. ضمیمه‌های این روزنامه‌ها هم بین خوانندگان از محبوبیت برخوردار شده‌اند. پیش از این استفاده از چاپ روتاری با خشک‌کن برای چاپ روزنامه در این منطقه رایج بود. اما در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در تکنولوژی چاپ رخ داده که به کاهش زمان‌های آماده‌سازی، کاهش قیمت‌های نهایی و کیفیت بهتر کار منجر شده است. اکثر ناشران منطقه در حال سرمایه‌گذاری بر روی تکنولوژی‌های جدید هستند. مجلات تخصصی مثل مجلات بهداشتی، رویه‌های زندگی، اقتصادی و سرگرمی در حال کسب محبوبیت در منطقه هستند. در خاورمیانه و به ویژه در دبی هر هفته تقریبا یک مجله جدید منتشر می‌شود که به دنبال بازارهای تخصصی است.
کشورهای خاورمیانه‌ای جمعیت زیادی بین سنین 15 تا 25 سال دارند و این امر که با افزایش کیفیت تحصیلات همزمان شده، به افزایش نیاز برای مطالب مکتوب آموزشی منجر شده است. این جمعیت‌نگاری مناسب منطقه‌ای نقش عمده‌ای در گسترش بازارهای چاپی دارد.
لبنان که بخش بزرگی از بازار منطقه در چاپ کتاب‌های آموزشی است، به مرحله صادرات این محصولات رسیده است. با این همه، سوریه و مصر هم سهم خود را در چاپ کتاب‌های آموزشی گسترش داده‌اند و به رقابت شدیدی با لبنان روآورده‌اند.
بخش چاپ تجاری در خاورمیانه هم، طی سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیری بوده است. این روزها دست‌اندرکاران چاپ تجاری در منطقه از ماشین‌های دیجیتال برای کاربردهای متنوع استفاده می‌کنند که از محصولات تجاری تا کارت‌های ویزیت را در برمی‌گیرد.
این تحولات باعث شده است تا چاپ محصولاتی مثل پوشه، پوستر، بروشور و بیلبورد تاثیر مثبتی بر صنعت چاپ بگذارد. تبلیغات به ویژه تبلیغات دولتی و بخش عمومی کماکان به روزنامه‌ها کمک می‌کند و این امری مستقل از آگهی‌های جدید آنلاین است. از طرف دیگر، آگهی‌دهندگان هم از مجلات به تدریج فاصله گرفته و به خاطر محبوبیت بیشتر روزنامه‌ها، به روزنامه‌ها آگهی می‌دهند.
بخش چاپ بسته‌بندی هم یکی دیگر از بخش‌های رو به رشد صنعت چاپ است. چاپخانه‌داران به طرز وسیعی به سرمایه‌گذاری در این عرصه رو آورده‌اند تا بتوانند پاسخگوی سفارشات صاحبان برندها باش
Instagram.com/mehdizade_print
https://www.linkedin.com/in/mohammadreza-mehdizade
09101436763