اقتباس از: Sean Snyth, <the Print and Production manual> انتشارات Pira، چاپ نهم (سال ۲۰۰۳)
ترجمه و تدوین: خدایار صادقی، روجا نیستانی
علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند منابع دیگر را نیز جست‌وجو کنند.
مطالب این ۲۰ سوال بیشتر به انواع چاپ افست، ملزومات و مواد مصرفی و نیز آماده‌سازی پلیت آن ارتباط دارد.
- بیشترین استفاده از چاپ افست در چه اموری است؟
چاپ افست برای چاپ کارهای مصور بر روی انواع بستر‌های چاپی مناسب است. بیشترین استفاده از چاپ افست در این زمینه‌هاست:
- کتب ادبی نفیس، بروشور و کتاب‌های مصور
- مجله، روزنامه، کتاب‌های راهنما و کاتالوگ
- اوراق اداری و انواع فرم
- انواع لیبل، کارتن مقوایی و پلیت‌های فلزی
- پوستر، نقشه و تمبر
۸۲ - تفاوت سیستم افست خشک(waterless) با افست معمولی چیست؟
در چاپ افست خشک از پلیت تختی استفاده می‌شود که قادر است تفاوت بین قسمت‌های تصویردار و بدون تصویر را بدون وجود آب تشخیص دهد. راز این پلیتها به پوشش سیلیکونی سطح پلیت و تغییر شکل‌پذیری مرکب (ink rheology) در این نوع چاپ باز می‌گردد. به هنگام ظهور پلیت پوشش سیلیکونی از سطح تصویردار برداشته شده، در حالی که سیلیکون برروی سطح بدون تصویر باقی می‌ماند. بدین ترتیب سطح قسمت تصویردار به خاطر نبود پوشش سیلیکونی از سطح قسمت بدون تصویر پایین تر می‌آید و همین اختلاف سطح جزیی برای جذب لایه نازکی از مرکب کفایت می‌کند. عدم چسبندگی مرکب به سطح سیلیکونی و جذب آن به سطح بدون سیلیکون به این امر کمک می‌کند. در این روش میزان ویسکوزیته مرکب بسیار مهم است، بنابراین برای ثابت نگهداشتن آن از تعداد زیادی نورد مرکب جهت گرم کردن و سرد کردن مرکب جهت ثابت نگاهداشتن درجه حرارت آن - که خود منجر به ثبات ویسکوزیته می‌شود- استفاده می‌گردد.
از مزایای چاپ افست خشک کاهش باطله در زمان شروع چاپ، چاقی ترام کمتر و رسیدن به رنگ‌هایی با درخشندگی بالاتر(saturated color) است. با این حال عدم استفاده از آب در فرایند چاپ باعث بالا رفتن دما در سیستم مرکب می‌شود. این امر سبب پایین آمدن قدرت چسبندگی مولکولی در مرکب شده و در نتیجه مرکب به طور کامل از پلیت جدا نمی‌شود و به اصطلاح مرکب به بخش‌های غیر‌چاپی نفوذ می‌کند.(scumming) بنابراین خنک کردن سیستم مرکب دهی و پلیت برای بدست آوردن نتیجه‌ای مطلوب بسیار حیاتی است. پوشش سیلیکونی پلیت‌های افست خشک از پلیت‌های معمولی شکننده و حساس‌تر است و ساده‌تر آسیب می‌بیند.
۸۳- پلیت های چاپ افست بر چند قسم هستند؟
انواع مختلفی از پلیت‌های افست وجود دارد که در انتخاب هر کدام به مواردی نظیر هزینه پیش‌بینی شده برای کار چاپی ، قطع کار، تیراژ کار، نوع کار، کیفیت مورد نیاز و وضعیت عرضه پلیت در بازار باید توجه شود. پلیت‌های افست بر اساس دو ویژگی به دسته‌های کوچکتر تقسیم می‌شود: مواد اولیه مصرف شده در پلیتها و روش ایجاد تصویر بر آنها.
۸۴- به طور معمول جنس پلیت های افست از چیست ؟
ورقه آلومینیوم زبر اغلب ماده اولیه مورد استفاده در ساخت پلیت‌های افست قطع متوسط تا بزرگ است. آلومینیوم به دلیل ویژگی‌های مناسبی که برای چاپ افست دارد و آب دوست بودن سطح آن برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلیت‌های آلومینیومی برای تیراژهای متوسط تا زیاد مناسب بوده و تحت شرایط مطلوب تا تیراژ بیش از یک میلیون را به ما می‌دهند. در بعضی مصارف ممکن است پلیت از استیل که با لایه‌ای نازک از مس وکرم آبکاری شده است تشکیل شده باشد. قسمت‌های تصویردار روی این پلیتها با مس و قسمت‌های بدون تصویر با کرم مشخص می‌شوند. این نوع پلیتها برای تیراژهای بالا مناسب بوده اما به خاطر بهای زیاد ، چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، خصوصا اینکه قابل استفاده در سیستم کامپیوتر به پلیت نیستند.
۸۵- پلیت‌های پلی‌استری-based plates )
polyester) چه استفاده و مزیت هایی دارند؟
ماشین‌های افست کوچک اغلب از پلیت‌های کاغذی یا پلی استری استفاده می‌کنند. این پلیتها ارزان بوده اما مناسب تیراژهای بالا نیستند (در حدود ۵۰۰ تا ۵۰۰۰ با پلیت کاغذی و ۵۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ با پلیت‌های پلی‌استری). این پلیتها در بالانس کردن آب/مرکب ضعیف‌تر از پلیت‌های فلزی هستند. با پلیت‌های کاغذی به کیفیت محدودی می‌رسیم که جهت چاپ متن و تصاویر خطی مناسب است. از پلیت‌های پلی استری برای چاپ کارهای رنگی با ماشین‌های کوچک استفاده شده و مصرف وسیعی برای چاپ کتب تک رنگ با ماشین‌های سایز متوسط دارند.
۸۶- کپی کردن فیلم روی پلیت شامل چه مراحلی است؟
می‌توان فیلم را به صورت نگاتیو یا پوزتیو روی زینک کپی کرد. برای این کار می‌توان از قید کپی استفاده کرد. سمت امولسیون فیلم در حالیکه در تماس با سطح پلیت است تحت تابش نور فرابنفش قرار می‌گیرد. با تابش نور فرابنفش، سطح پلیت دست‌خوش تغییری فتوشیمیایی
(photo-chemical) می‌شود که قابلیت انحلال پوشش سطح آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سپس پلیت را با استفاده از ماشین ظهور(developer) ظاهر می‌کنند و بسته به اینکه در نوردهی از فیلم نگاتیو یا پوزتیو استفاده شده باشد تصویر روی آن ظاهر می‌شود.
۸۷- روش کپی کردن انعکاسی پلیت (reflection copy) به چه صورت است؟
برای تهیه پلیت بدون استفاده از فیلم، از دستگاه ویژه‌ای که دوربینی مخصوص با فوکوس ثابت دارد و پلیت‌هایی با پوشش نقره یا حساس به نور استفاده می‌شود. کاربرد این روش در تهیه پلیت‌های کاغذی/ پلی‌استری کوچک چاپ افست و پلیت‌های پلی‌استری قطع متوسط برای ماشین‌های چاپ کتاب بوده است و به نوعی شکل اولیه روشCTP امروزی محسوب می‌شود.
۸۸- سیستمCTP چه مزایا و چه معایبی دارد؟
تجربه نشان داده است کهCTP علاوه بر کاهش مراحل تولید در بخش پیش از چاپ، در قسمت چاپ نیز مزایای بسیاری را برای کاربران به همراه دارد. کیفیت پلیتی که از این طریق به دست می‌آید بسیار بالا است و با پلیت‌هایی که به روش معمولی تهیه می‌شوند قابل مقایسه نیست. به علاوه پلیتها به دلیل وجود ذرات گرد و غبار آسیب نمی‌بینند. آگاهی از اینکه پلیتها صحیح و سالم با رجیستر دقیق وارد ماشین چاپ می‌شوند زمان و میزان باطله را در قسمت آماده‌سازی کاهش می‌دهد و سبب بالا رفتن تولید می‌شود.
پلیت‌هایی که در این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند به روش لیتوگرافی سنتی قابل استفاده نیستند، از پلیت‌های معمولی گرانتر و نیازمند تکنیک‌های خاص کالیبراسیون و ظهور هستند. با این حال مزایای این پلیتها همچنان بر معایب آن غلبه می‌کند.
۸۹- سیستم آب رسانی (dampening system) به چه دلیل در ماشین افست وجود دارد و وظیفه آن چیست؟
سیستم آب رسانی مقدار کنترل شده‌ای آب را به پلیت می‌رساند. در ماشین‌هایی که سیستم آب رسانی با سیستم مرکب دهی به طور یکپارچه عمل می‌کند، سریع‌تر به بالانس آب و مرکب رسیده و تعداد ورق‌های باطله در ابتدای چاپ کاهش داده می‌شود.
در انواع دیگر برج‌های آب‌رسانی، از برس‌های چرخشی(rotary brush) با تیغه‌های متحرک(flicker blade) استفاده شده و یا محلول آب افست به سیستم پاشیده می‌شود. تمامی این سیستم‌ها جهت رساندن لایه نازک و کنترل شده‌ای از آب به پلیت طراحی شده‌اند.
۹۰- محلول آب افست(fountain solution) چیست؟
محلولی است از آب و مواد افزودنی تا از رسیدن مرکب به نواحی بدون تصویر پلیت جلوگیری کند. استفاده از آب بدون مواد معدنی و دیونیزه شده به کار کمک می‌کند.
۹۱- چه عواملی تعیین کننده افزودنی‌های محلول آب افست هستند؟
خصوصیت شیمیایی افزودنی‌های محلول افست به عوامل مختلف و از جمله موارد زیر بستگی دارند.
- نوع سیستم مرطوب کننده
- خصوصیت آبی که مورد استفاده قرار می‌گیرد
- نوع مرکب
۹۲- مشکل ردپای مرکب(ink tracking) از کجا ناشی می‌شود و چه راه حلی دارد؟
مقدار لایه مرکب برای چاپ تصاویر مختلف باید متفاوت باشد تا تصویر چاپ شده کاملا مشابه نمونه تایید شده شود. وقتی که سطح تصویری با پوشش بالای مرکب
(heavy image coverage) در فرم چاپی در راستای تصویری با پوشش نازکتر مرکب قرار می‌گیرد (light coverage)، چنین مشکلی بروز می‌کند. بهترین راه حل آن است که تصاویر بسیار تیره و بسیار روشن در فرم چاپی زیر هم قرار نگیرند.
۹۳ سیستم لاستیک به لاستیک (blanket-to-blanket) چه ساختاری دارد؟
ممکن است که شمای کلی برج‌های چاپ افست رول هم مانند افست ورقی از سیلندر پلیت، سیلندر چاپ و سیلندر لاستیک تشکیل شده باشد؛ اما از آنجا که بیشتر این ماشین‌ها برای چاپ دو روی کاغذ استفاده می‌شوند برج‌های چاپ دارای سیستم دو‌رو‌زن لاستیک به لاستیک هستند. سیلندرهای لاستیک به لاستیک یا به صورت طاقی شکل آرایش داده می‌شوند که کاغذ به صورت عمودی از میان آنها عبور می‌کند ویا به صورت عمودی آرایش دارند که در این حالت کاغذ به صورت افقی از میانشان می‌گذرد. این سیستم از دو سیلندر پلیت و دو سیلندر لاستیک تشکیل می‌شود، به طوری که هر سیلندر لاستیک با یک سیلندر پلیت و سیلندر لاستیک دیگر درتماس است، کاغذ از میان دو سیلندر لاستیک عبور می‌کند و دو طرفش چاپ می‌شود، هر سیلندر لاستیک نقش سیلندر فشار لاستیک دیگر را دارد.
۹۴- ماشین‌های چاپ روزنامه بر چه اساسی و چگونه کار می‌کنند؟
یک ماشین چاپ روزنامه از تعداد‌ی برج‌های چاپ لاستیک به لاستیک ساخته شده است تا بتواند حداکثر تعداد صفحات تک رنگ یا چند رنگ را چاپ کند. ماشین رول با عرض ثابت می‌تواند بر رول کاغذی با عرض دو برابر یک برگ کامل روزنامه چاپ کند. چنین ماشینی با وجود چهار ریل کاغذ می‌تواند روزنامه ۶۴ صفحه‌ای را چاپ کند. این ماشین‌ها اغلب دارای خشک‌کن حرارتی برای یک یا دو رول کاغذ هستند تا بتوانند به صورت نیمه‌تجاری
(semi-commercial) عمل کرده و جلد را با کیفیت بالاتری چاپ کنند. چنین قابلیتی شرایط چاپ مجله در طول روز را که ماشین فارغ از چاپ روزنامه است فراهم می‌کند.
۹۵- اجزای تشکیل دهنده ماشین افست رول هیت‌ست(heat-set web) کدامند؟
ماشین‌های افست رول حرارتی به طور معمول از تعداد زیادی برج‌های چاپ لاستیک به لاستیک که به صورت عمودی آرایش داده شده‌اند تشکیل شده و کاغذ به صورت افقی از میان آنها عبور می‌کند. اجزای اصلی ماشین افست حرارتی از این قرارند:
- ریل استند یا پایه رول کاغذ(reelstand) ، که بازشدن رول را کنترل کرده و تعویض ریل قدیمی را با ریل جدید به صورت اتوماتیک انجام می‌دهد.
- هدایت‌کننده‌های رول(web guides) ، که موقعیت عرضی رول را نظارت و کنترل می‌کنند. یکی از آنها قبل از برج‌های چاپ و دیگری بعد از برج خشک‌کن و قبل از تاکن قرار دارد.
- بخش کنترل کشش تغذیه
(infeed metering)، که از تعداد زیادی نوردهای ظریف که سرعت بالایی دارند تشکیل شده است و کشش کاغذی را که وارد برج‌های چاپ می‌شود کنترل می‌کند.
- خشک کن(dryer) ، که با هوای گرم پر فشار کار می‌کند. نوع طراحی خشک‌کن بر سرعت ماشین تاثیر می‌گذارد.
- نوردهای خنک‌کننده(chill roles) ، که از درون با آب خنک می‌شوند و سرعتشان قابل تنظیم است. وظیفه نوردهای خنک کننده تثبیت مرکب بر روی کاغذ با سرد کردن کاغذ و کنترل کشش کاغذ از برج‌های چاپ تا انتهای خشک‌کن است.
- انتقال دهنده سیلیکونsilicone )
applicator) ، از دو نورد تشکیل شده است که مخلوطی از آب و سیلیکون را به رول چاپ شده می‌رسانند. این نوردها رطوبتی را که توسط خشک‌کن از کاغذ جذب شده به آن بازمی‌گرداند و سبب حرکت روانتر کاغذ و جلوگیری از سایه انداختن روی آن می‌شود.
- برخی از ماشین‌ها دارای سیستم‌‌های مرطوب کننده مجدد کاغذ هستند. این تکنولوژی با رساندن رطوبت کنترل شده‌ای به کاغذ، از موج دار شدن آن و تغییرات احتمالی در ابعاد کاغذ جلوگیری می‌کند.
- تاکنی(Folder) ، که وظیفه برش و تا‌کردن رول به فرم‌های کوچکتر را بر عهده دارد. یک تاکن به تنهایی قادر به تولید دامنه وسیعی از محصولات تا خورده می‌باشد.
- برخی از ماشین‌ها دارای بخش ورق کن(sheeter) کاغذ نیز هستند.
۹۶- افست رول هیت‌ست بیشتر برای تولید چه محصولاتی با چه قطعی به کار می‌رود؟
افست رول هیت‌ست معمولا برای چاپ مجلات، نشریات ادواری، کتاب‌ها، کاتالوگ و کارهای چاپی تیرا ژ بالا به کار می‌رود. اندازه قطع ماشین‌های رول معمولا بر حسب تعداد صفحات ۴A که ماشین در یک چاپ می‌تواند تولید کند تعیین می‌شود.
۹۷- سیستم لترپرس چگونه کار می‌کند و چه مزایایی دارد؟
چاپ لترپرس قدیمی‌ترین روش چاپی است و استفاده از آن به زمان گوتنبرگ بر‌می‌گردد. در این روش از سطحی سخت، فلزی یا فوتوپلیمر به عنوان فرم چاپ(master) استفاده می‌شود که در آن قسمت‌های تصویردار نسبت به بقیه سطح فرم چاپ برجسته‌اند. سطح این پلیت به مرکبی با ویسکوزیته بالا آغشته شده و سپس تصاویر با کمک فشار به سطح بستر چاپی منتقل می‌شوند. در حقیقت وجه تمایز لترپرس مدرن با فلکسوگرافی در سختی پلیت، خواص مرکب و نوع سیستم مرکب رسانی این روش است.
مزایای اصلی چاپ لترپرس در موارد زیر خلاصه می‌شود:
- خوانا بودن متون حتی روی کاغذهای بدون پوششuncoated) )
- پایین بودن باطله کار حتی با وجود توقف‌های مکرر در ضمن چاپ
ولی دراین روش محدودیت‌هایی نیز وجود دارد و از جمله:
- هزینه تهیه پلیت لترپرس به نسبت زیاد است.
- کیفیت چاپ نوانس‌های رنگی در مقایسه با چاپ افست بسیار ضعیف است که از درشت بودن ترام ها در این روش ناشی می‌شود.
- سرعت چاپ نیز نسبت به افست پایین است.
۹۸- پلیت های لترپرس از چه جنسی ساخته شده و به چه روشی تهیه می‌شوند؟
با اینکه هنوز از پلیت‌های فلزی برای چاپ لترپرس استفاده می‌شود اما استفاده از پلیت‌های فتوپلیمری متداولتر است که تفاوت اساسی این پلیتها با پلیت‌های چاپ فلکسو در سخت‌تر بودن آنهاست. برای تهیه پلیت فوتوپلیمری، اشعه فرابنفش را از طریق یک فیلم نگاتیو واسط به پلیت تابانده و در نهایت با ظهور و شستشو، پلیت نهایی تولید می‌شود. از جمله این روش‌ها بهNAPP وNyloprint می‌توان اشاره کرد.
۹۹- ماشین های لترپرس به طور کلی به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
ماشین‌های لترپرس معمولی به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:
- فرم چاپ و سطح چاپ‌شونده هردو روی صفحه تخت قرار دارندplaten) )
- فرم چاپ روی سطح تخت و سطح چاپ‌شونده روی سیلندر قرار داردflatbed) )
- فرم چاپ و سطح چاپ‌شونده هردو روی سیلندر قرار دارندrotary) )
۱۰۰- مرکب و سیستم مرکب ماشین لترپرس چه ویژگی هایی دارند؟
ویسکوزیته بالای مرکب لترپرس و این واقعیت که پلیت‌های سخت به نورد لاستیکی منعطفی جهت انتقال مرکب نیاز دارند، سبب می‌شود که سیستم مرکب دهی در ماشین لترپرس مشابه ماشین افست باشد. مرکب‌های مصرفی مشابه مرکب افست بوده و در نتیجه روش‌های خشک کردن آن نیز مشابه ماشین چاپ افست خواهد بود.