کیفیت یک محصول چاپی از جهات مختلفی قابل بررسی است، تجهیزات مؤثر بر کنترل این فاکتورها نیز از تنوع زیادی برخوردارند و در اینجا به توضیح مختصری پیرامون رنگ نهایی یک محصول چاپی که از بارزترین جنبه‌های کیفی اکثر کارهای چاپی محسوب میشود و رضایت یا نارضایتی مشتری به آن بستگی دارد بسنده میکنیم.
برای استقرار سیستم کنترل رنگ یا به بیان بهتر مدیریت رنگ در فرایند طراحی تا تولید یک محصول چاپی نظیر هر سیستم مدیریت کیفیت دیگر، چهار مرحله زیر از طرف دست اندرکاران آن فرایند باید در نظر گرفته شود: برنامه ریزی کیفیت، تولید براساس برنامه‌ریزی کیفیت، ارزیابی کیفیت و در نهایت اصلاح و تکرار عملیاتی که به اشتباه انجام شده است.
این مراحل برگرفته ازچرخه بسیار معروف PDCA است که کاربرد بسیار زیادی در مدیریت کیفیت دارد. در این چرخهP (Plan) برنامه‌ریزی، C (Chek) ارزیابی، D (Do) به معنای عمل و A(Act) به معنای اصلاح نهایی کار پس از کشف اشتباهات است. برای رسیدن به نتیجه مطلوب ممکن است این چرخه چندین بار تکرار شود که بدیهی است هر چقدر تعداد آن کمتر باشد، با صرف وقت و هزینه کم‌تری به کیفیت مطلوب خواهیم رسید.
نکته قابل توجه آن است که در هر یک از این مراحل به ابزار، تجهیزات و مستندات فنی خاصی احتیاج است که به مواردی از آن اشاره می‌کنم:
1. برنامه ریزی کیفیت:
دراین مرحله کل فرایند طراحی تا چاپ مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر تدوین رفتار رنگی تجهیزات سخت افزاری و سیستم‌های نرم افزاری مؤثر بر تولید، استاندارد کیفی مراحل تولید مشخص و معین میشود. اینکه فضای رنگی محصول نهایی دارای چه مشخصاتی است، به چه روش و با کمک چه ابزاری به آن خواهیم رسید و چه درصد خطایی در نهایت قابل چشم‌پوشی است از سؤالات مطرح در این مرحله است که از طرف مسئول پروژه باید برای همه آنها پاسخ یا راه حل مناسب یافت شود. از این منظر مهمترین نقطه ضعف صنعت چاپ کشور فقدان یک استاندارد ملی برای تضمین کیفیت کارهای چاپی بخصوص در بخش افست است که به کمک ارگان‌های مسئول باید برای آن چاره ای اندیشیده شود.
2. تولید بر اساس برنامه ریزی کیفیت:
در این مرحله چه در بخش نرم افزاری و چه در بخش سخت افزاری به سیستم‌هایی نیاز داریم که به درستی تنظیم شده و رفتار رنگی آنها منطبق بر مشخصات از پیش فرض شده در مرحله قبل باشد. مهمترین چالش پیش رو در این مرحله تربیت و آموزش اپراتورها و کارشناسانی است که با مباحث نظری و عملی رنگ آشنا بوده و بخصوص در بخش نرم افزاری بر چگونه فعال کردن و تنظیم کردن سیستم مدیریت رنگ در برنامه‌های گرافیکی و تولید خروجی احاطه داشته باشند. سیستم‌های مدیریت رنگ معمولاً ترکیبی از نرم افزار و سخت افزار هستند و از آنها در جهت تولید پروفایل مونیتور، اسکنر و انواع پرینتر استفاده میشود و انواع حرفه‌ای آن قابلیت ویرایش پروفایل دستگاه‌های مختلف را دارند.
3. ارزیابی کیفیت:
در صورتی که مسیر فرایند تولید با توجه به استاندارد تعیین شده در مرحله اول طی شده باشد قادر خواهیم بود با استفاده از ابزار و تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری خاصی حاصل کار خود را محک زده و با مقایسه آن با معیارهای استاندارد قضاوت درستی در مورد کیفیت رنگی کار خود داشته باشیم. همانطور که اندازه‌گیری بدون معیار کار بیهوده ای است و نمی‌‌تواند به قضاوتی منجر شود، تولید بدون اندازه‌گیری کیفی نیز نتیجه بخش نبوده رسیدن به کیفیت مطلوب را در محصول نهایی تضمین نمی کند. در این قسمت از ابزار مختلفی استفاده میشود که به دسته‌های زیر قابل تقسیم هستند:
· انواع پروفر (نمونه‌گیر پیش‌از‌چاپ): برای قضاوت در مورد کیفیت رنگ‌ها محصول چاپی در حال تولید در مراحل مختلف به کمک پرینترهای مخصوصی که با آنها پروفر گفته میشود و به خاطر قابلیت‌های نرم افزاری و سخت افزاری قادر به شبیه سازی محصول نهایی هستند، از سفارش در حال تولید نسخه‌های رنگی تهیه میشود که به کمک ابزار اندازه‌گیری رنگ و دانسیته، کیفیت عملیات تولید مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
· ابزارهای اندازه‌گیری: ابزار و وسایل اندازه‌گیری مورد استفاده در دفاتر طراحی، لیتوگرافی و چاپخانه بسیار متنوع‌اند، از جمله میتوان به دنسیتومتر برای کنترل کیفیت تولید فیلم و کارهای چاپی، ابزار اختصاصی کنترل کیفیت تولید پلیت آنالوگ و دیجیتال و انواع اسپکتروفوتومتر برای کنترل کیفیت کارهای چاپی حساس و بیش از چهار رنگ استاندارد سایان، ماژنتا، زرد و مشکی اشاره کرد.
· منابع نور استاندارد و ابزار نورسنجی: از این ابزار به انواع میزهای نور مسقف برای دسترسی به منبع نور استاندارد و وسایل نور سنجی برای کنترل نور محیط کار میتوان اشاره کرد.
· انواع نوارهای کنترلی و صفحات استاندارد چاپ: یک فرم چاپی استاندارد باید شامل یک نوار کنترلی عمود بر مسیر تغذیه کاغذ (یا موازی با سیستم تغذیه مرکب) باشد تا اپراتور بتواند کیفیت فرم چاپ شده را به کمک ابزار مختلف اندازه‌گیری و کنترل نماید. در بعضی موارد نیز برای استحصال مشخصه رنگی یک ماشین چاپ یا هر دستگاه خروجی دیگر و تولید پروفایل آن، از چاپ صفحات استاندارد و (test sheet) استفاده میشود که دارای تصاویر و اجزای خاصی هستند.
· ابزار اتوماتیک خواندن اطلاعات نوارهای کنترل و صفحات استاندارد چاپ : برای قضاوت در مورد کیفیت کار پرینتر‌ها و ماشین‌های چاپ از ابزار خاصی برای خواندن سریع و اتوماتیک نوارهای کنترل یا رنگ‌های مندرج در صفحات استاندارد چاپ استفاده میشود تا بتوان با مقایسه اطلاعات حاصل با داده‌های مبنا، به تولید پروفایل آن دستگاه خروجی اقدام کرد.
· انواع اطلس رنگ: استفاده از اطلس‌های رنگ استاندارد در میان طراحان و بسیاری از دست اندارکاران کار تولید یک محصول چاپی رواج بسیاری دارد که بسته به نوع کاغذ و مرکب انواع مختلفی دارند.
4. اصلاح و تکرار عملیات:
در این مرحله با توجه به نتایج حاصل از اندازه‌گیری کیفیت محصول در حال تولید و مقایسه آن با مشخصات استاندارد کیفی مبنا به اشتباهات احتمالی پی برده و قبل از اینکه جبران اشتباه منجر به صرف هزینه هنگفت و هدر رفتن زمان شود به اصلاح اشکالات اقدام میکنیم. طبیعی است که هرچه فاصله زمانی و مکانی اشتباه کشف شده از مراحل آخری تولید بیشتر باشد هزینه اصلاح کمتر و جبران اشتباهات ساده تر است. از آنجاییکه در کشور ما به‌طور معمول هیچ یک از مراحل چهارگانه ذکر شده بدرستی انجام نمی شود و دست اندرکاران تولید اطلاع کافی درباره موارد فوق ندارند، طبیعی است که لوازم این مراحل نیز مورد بی توجهی قرار بگیرد و در پشت خریدهای کلان و بعضاً میلیاردی ناپدید شود. دلایل کم‌توجهی به مدیریت رنگ در کشور ما فراوان است، از جمله:
· کیفیت یک کار چاپی هنوز به دغدغه اصلی بسیاری از مصرف کنندگان کالاهای چاپی و در نتیجه تولیدکنندگان تبدیل نشده است.
· در اکثر موارد قیمت کارچاپی نسبت به کیفیت آن از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار است و در نتیجه تولیدکننده برای ارتقای کیفیت کار خود تحت فشار نیست.
· استفاده از این ابزار احتیاج به اطلاعات نظری خاصی دارد که تولید کنندگان ایرانی با آن آشنا نیستند.
· در ایران استاندارد کیفی ملی در فرایند چاپ وجود ندارد و بنابراین کاربرد این ابزار در رسیدن به استاندارد زیر سؤال است.
· در کشورهای پیشرفته اتحادیه‌های صنفی و انجمن‌های تخصصی مختلفی به آموزش واحدهای تولیدی در امر مدیریت کیفیت کارهای چاپی بخصوص از جنبه رنگ توجه ویژه‌ای دارند. در حالی که در ایران انجمن‌های تخصصی مرتبط با این موضوع نداریم و اتحادیه‌های صنفی نیز این موضوع را در دستور کار خود ندارند.
· مشاوران مستقل در آموزش واحدهای صنعت چاپ نقش بسزایی دارند ولی در ایران فرهنگ استفاده از مشاور وجود ندارد.
· بسیاری از مدیران حاضر به سرمایه گذاری بر روی آموزش پرسنل خود یا تهیه سیستم‌های نرم افزاری نیستند و صرفاً به سرمایه گذاری بر روی سخت افرار تمایل دارند.
· چاپخانه‌های ایران کمتر از خدمات افراد تحصیل کرده در این رشته استفاده میشود که این امر کار استفاده از این ابزار را مشکل می‌کند.
در صورتیکه چاپخانه‌ها و دیگردست اندرکاران فرایند تولید با چگونگی استفاده از این ابزار آشنا نشوند امکان تولید استاندارد محصولات چاپی وجود نخواهد داشت و در نتیجه دست یابی به بازارهای جهانی و رقابت با تولیدکنندگان خارجی تقریباً منتفی میشود.شرکت‌های ایرانی باید متوجه این موضوع باشند که تنها در سایه حضور کلیه عوامل مؤثر بر کیفیت (نظیر پرسنل ماهر و ابزار مورد نیاز) تحقق آن امکان پذیر خواهد شد.
هر چند پیوسته شاهد پیشرفت در سیستم‌های کنترل رنگ ماشین‌های چاپ هستیم و بسیاری از اعمالی که در گذشته به صورت دستی انجام می‌شد امروزه به طور خودکار انجام میشود، باید توجه داشت که کار با این سیستم‌ها نه تنها ساده تر از قبل نیست بلکه برای استفاده بهینه از تجهیزات بسیار گران قیمت امروزی به افرادی بسیار ماهرتر از قبل و مطلع از مبانی کنترل کیفیت کار چاپی و بخصوص از جنبه رنگ نیاز است که تربیت چنین افرادی کار ساده ای نیست. بدین خاطر است که در عین سرمایه گذاری بر گران قیمت ترین دستگاه‌ها و آخرین تکنولوژی‌ها نتیجه کار در بیشتر مواقع با گذشته تفاوتی ندارد که ناشی از ضعف دانش فنی و بهره نگرفتن از همه عوامل لازم است.
Instagram.com/mehdizade_print
https://www.linkedin.com/in/mohammadreza-mehdizade
09101436763