مقدمه ای بر سیستم لمینیت و مواد مصرفی آن

لمینیت در دفاتر فنی و چاپخانه‌های دیجیتال

لمینیت (lamination) چیست؟

لمینیت کردن یکی از سریع‌ترین و ساده‌ترین روش‌های محافظت از کار چاپی است. در سیستم لمینیت با چسبیدن لایه‌ بسیار نازک و شفاف پلاستیکی بر یک یا دو طرف یک کار چاپی، از آن در برابر رطوبت و سایر آسیب‌های محیطی، محافظت شده و محصول چاپ شده‌‌ی نهایی در برابر آب و پارگی مقاوم می‌شود؛ به علاوه لمینیت، شدت رنگ‌ها و کنتراست رنگی در تصاویر چاپ شده را بهبود می‌بخشد. تصاویر چاپ شده با رنگ‌های درخشان، بیانگر کیفیت بالاتری هستند. لمینیت مانع از چین و چروکیدگی، لک‌شدن، آفتاب خوردگی، سیاه شدگی، پریدگی رنگ و یا چربی، اثر انگشت و سایر آسیب‌های موجود در محیط، بر کار چاپ شده می‌شود.

سه نوع از دستگاه‌های لمینیت (Laminators) که اغلب در چاپ دیجیتال به کار می‌روند عبارتند از:

لمینیتور کیسه‌ای یا کتابچه‌ای (Pouch Laminators)

لمینیت کیسه‌ای یا کتابچه‌ای شامل دو قطعه فیلم پلاستیکی از پیش بریده شده است. یک لایه چسب حرارتی نیز روی یکی از این فیلم‌ها را می‌پوشاند. برای این‌که این دو قطعه فیلم پلاستیکی حالت کیسه پیدا کنند، از لبه‌های دو فیلم از یک طرف به هم چسبانده و درزبندی (seal) می‌شوند. پس از این کار دو قطعه فیلم حالت یک کتابچه را به خود می‌گیرند که می‌توان کار چاپی را درون آن قرار داد. ابعاد فیلم‌ها باید بزرگ‌تر از کار چاپی باشد به گونه‌ای که به راحتی کار چاپی را پوشانده و لبه‌های آنها به یکدیگر چسبانده شود. لمینیت کیسه‌ای را می‌توان با یک قطعه فیلم نیز انجام داد. در این حالت یک قطعه فیلم پلاستیکی را از وسط، خط (Creasing) می‌زنند و سپس آن را تا می‌کنند و بعد کار چاپی را درون آن قرار می‌دهند. به این نوع لمینیت، لمینیت کیسه‌ای پروانه‌ای (Butterfly) می‌گویند، زیرا پس از خط اندازی روی فیلم و تا کردن آن، شکلی شبیه به بال‌های پروانه پیدا می‌کند.پس از قرار دادن کار چاپی بین دو قطعه فیلم کیسه‌ای حاوی سطح چاپ شده، فیلم، لمینیت و چسب از میان نوردهای گرم تحت فشار عبور می‌کند تا کلیه لایه‌های چسبناک به‌طور کامل به یکدیگرجوش بخورند.

لمینیتورهای رول حرارتی (Heated Roll Laminators)

این نوع لمینیتورها از یک یا دو رول بزرگ فیلم استفاده می‌کنند. یک روی این فیلم دارای چسبی است که هنگامی که در معرض حرارت قرار می‌گیرد، فعال می‌شود. این چسب هنگامی که کار چاپی از درون لمینیتور عبور می‌کند روی کار می‌چسبد. در هنگامی که کار با استفاده از فرایند دیجیتال چاپ شده باشد، میزان چسبندگی فیلم لمینیت به لایه مرکب به نوع، جنس مدیا و همچنین نیروی چسبندگی بین لایه حرارتی و لایه مرکب بستگی دارد. رول‌های فیلم لمینیت شباهت زیادی به فیلم‌های ساران (saran wrap)
دارند. یکی از رول‌ها بالای ماشین نصب شده و رول بعدی همزمان در زیر ماشین نصب می‌شود. رول بالایی روی کار را لمینیت کرده و همزمان رول پایینی پشت کار را لمینیت می‌کند. به این فرآیند کپسوله کردن (Encapsalation) یا محصور کردن کار چاپی بین دو لایه فیلم می‌گویند. البته کار را می‌توان به صورت یک رو نیز لمینیت کرد. در بسیاری موارد به‌طور معمول نیازی به لمینیت کردن پشت کار وجود ندارد. نوع هیبرید دستگاه‌های لمینیت می‌تواند با استفاده از مواد حرارتی روی کار را لمینیت کند. این ماشین‌ها قادر نیستند کار را به صورت پشت و رو لمینیت کنند. پس از اتمام لمینیت کار چاپ شده، به‌طور معمول به یک تیغه تیز جهت جدا کردن کار لمینیت شده از ماشین نیاز است. تعداد سیلندرها در لمینیتورهای مختلف متفاوت است. فیلم لمینیت به محض وارد شدن به ماشین لمینیتور از میان سیلندرها عبور می‌کند؛ سیلندرهایی که حرارت را به طور یکسان در همه جای فیلم پخش کرده و سبب جوش خوردن لایه‌های فیلم به کار چاپی در طول این روند می‌شوند.

لمینیتورهای رول سرد  (Cold Roll Laminators)

لمینیتورهای رول سرد و لمینیتورهای کیسه‌ای سرد از حرارت جهت لمینیت کردن کار استفاده نمی‌کنند. روی فیلم در این گونه لمینیت‌ها نسبت به فشار حساس (pressure-sensitive) است، بدین معنی که فیلم دارای سطحی چسبناک است که در تماس با سطح کار چاپ شده به آن چسبیده و جوش می‌خورد.

این روش برای لمینیت کردن محصولات چاپی که حرارت به آن‌ها آسیب می‌رساند بسیار مناسب است؛ به طور مثال می‌توان از مرکب‌های پایه مومی (wax-based inks) که در اثر گرما ذوب می‌شوند یا محصولات چاپی حساس به حرارت (temperature-sensitive)که برای آنها از چسب حساس به فشار
(pressure-sensitive) استفاده می‌شود، مانند وینیل یا سایر پلاستیک‌های زود ذوب نام برد.

انواع فیلم

فیلم‌های لمینیت به طور کلی به 5 دسته تقسیم می‌شوند : فیلم‌های لمینیت حرارتی استاندارد، فیلم‌های لمینیت حرارت پایین، فیلم‌های لمینیت هیت‌ست یا (heat-assisted)، فیلم‌های لمینیت حساس به فشار و لمینیت‌های مایع.

فیلم‌های لمینیت حرارتی استاندارد

به طور خاص، فیلم پلی‌استری است با چسب پلی اتیلنی (کُپلیمر copolymer) که برای جوش خوردن، به دمایی در حدود 210 تا 240 درجه فارنهایت (حدود 98 تا 115 درجه سانتی گراد) احتیاج دارد. استفاده از این‌ فیلم‌ها با توجه به قیمت پایینی که دارند امروزه بسیار رایج است، اما به همان اندازه کار کردن با آنها مشکل‌زاست.

فیلم‌های لمینیت حرارت پایین

این فیلم‌ها که از پلی‌استر و چسب پلی اتیلنی ساخته شده‌اند به فیلم‌های لمینیت حرارتی استاندارد شباهت دارند با این تفاوت که در دمای پایین‌تر - حدود 185 تا 210 درجه فارنهایت (85 تا 98 درجه سانتیگراد)- به کار می‌چسبند. به نظر می‌آید این فیلم‌ها در آینده‌ای نزدیک جایگزین فیلم‌های حرارتی استاندارد شوند.

فیلم‌های لمینیت هیت‌سِت یا Heatset or Heat-assisted

این فیلم‌ها به جز در مواردی خاص، از جنس PVC یا پلی‌استر ساخته می‌شوند. چسب به کار رفته در این فیلم از نوع ترموپلاستیک است که در اثر حرارت نرم شده و خاصیت ارتجاعی پیدا می‌کند. این فیلم برای چسبیدن به محصول چاپی تنها به 175 تا 195 درجه فارنهایت (80 تا 90 درجه سانتیگراد) حرارت احتیاج دارد.

فیلم‌های لمینیت فشاری

این فیلم‌ها اغلب از جنس PVC (پلی وینیل کلراید) یا پلی‌استر هستند، به اضافه چسب آکلریکی که ترکیب آن برحسب تولیدگان مختلف آنها، می‌تواند تنوع داشته باشد. گاهی این فیلم‌ها را فیلم‌های لمینیت سرد می‌نامند، زیرا برخلاف اغلب فیلم‌های لمینیت به حرارت نیازی نداشته و برای چسبیدن به محصول چاپ شده تنها نیازمند فشار هستند.

لمینیت‌های مایع

هــمان پــوشــش‌هــــای مــایــــع (liquid-coatings) هستند که برای بهره‌جویی از آنها به ماشین‌ها و یا تجهیزات پوشش‌های مایع نیاز است. این پوشش‌ها اغلب پایه حلال یا پایه ‌آبی هستند و ترکیبات آنها توسط تولیدکنندگان مختلف می‌تواند قدری متفاوت باشد.

مقایسه لمینیت‌های حرارتی و فشاری

تفاوت‌های فراوانی میان لمینیت‌های حرارتی و لمینیت‌های فشاری (PSA) وجود دارد. PSA یا همان لمینیت‌های فشاری با حداقل حرارت به کار چاپی می‌چسبند و برای طیف وسیع‌تری از محصولات چاپی مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا که برای محصولات چاپی حساس به حرارت و تونرهای حساس چاپ دیجیتال بهترین گزینه هستند. از سوی دیگر فیلم‌های PSA با قابلیت محافظت ازکار چاپ شده در مقابل اشعه UV برای طیف گسترده و متنوعی از محصولات چاپ‌های indoor وoutdoor به کار می‌روند. لمینیت‌های حرارتی مقرون به صرفه‌تر از لمینیت‌های فشاری بوده و کمترین میزان باطله را دارند. تجربه ثابت کرده که این ماشین‌ها بسیار بادوام هستند و برای دامنه‌ی وسیعی از محصولات چاپی indoor به کار می‌روند. لمینیت‌های حرارتی علاوه برحفاظت کار چاپ شده، استحکام و کیفیت تصویری آن‌ را نیز افزایش می‌دهند. لمینیت‌های حرارتی برای مصرف در بازار چاپ دیجیتال اغلب از لایه‌ی پلی‌استری به علاوه‌ی یک لایه چسب پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند. در مقابل، PSA را می‌توان از هر ماده‌ای از پلی‌استر گرفته تا پلی کربنات و وینیل تهیه کرد.

تعریف نسبت لمینیت

این نسبت بیانگر میزان فیلم به میزان چسب است. به طور مثال هنگامی که فردی در مورد نسبت 3/4 صحبت می‌کند، در واقع در مورد فیلمی با ضخامت 7 میلی صحبت می‌کند که از 4 میل فیلم و 3 میل چسب تشکیل شده است. (در این‌جا معنای خاص میل منظور 1/1 اینچ است و نباید با میلی‌متر یا یک هزارم متر اشتباه گرفته شود.)

ضخامت میل

ضخامت فیلم لمینیت را به‌طور رایج ضخامت میل می‌نامند (یک‌هزارم اینچ) پلی‌استرلایه‌ی پایه یا لایه‌ی محافظ بیرونی فیلم‌های لمینیت حرارتی که در حین عملیات لمینیت کردن حرارتی ذوب نمی‌شود، همچنین پایه‌ بسیاری از فیلم‌های PSA نیز پلی‌استر است.

پلی اتیلن

چسبی که در اکثر فیلم‌های حرارتی به کار می‌رود و در حین عملیات لمینیت کردن حرارتی ذوب می‌شود. عملکرد لمینیت شدن کار از محل نیپ یا باریکه راه شروع می‌شود (جایی که دو سیلندر فشار با یکدیگر تماس پیدا می‌کنند.) سپس فن‌ها یا سیلندرهای خنک کننده‌ی لمینیتور، چسب را سرد می‌کنند تا بار دیگر تبدیل به ماده‌ای جامد و منعطف شود.

وینیل صیقلی- Calendaring Vinyl- (قیمت پایین‌تر)

فیلم صیقلی (calendared film) با استفاده از فرایند Calendaring تولید می‌شود. به بیان ساده‌تر، حجم قابل توجهی از وینیل ذوب شده (خمیری) از میان یک جفت نورد صیقلی گرم عبور می‌کند تا جایی که آنقدر فشرده شود که به ضخامت 3،2 یا 4 میلی برسد.

 این فیلم سپس برای استفاده به عنوان پوشش چسبدار (adhesive coating) به صورت رول عرضه می‌شود. روش صیقل دادن روشی مؤثر و مقرون به صرفه برای تهیه فیلم است که به طور چشم‌گیری قیمت وینیل را نیز پایین آورده است.

ینـیـل قــالـبی - Cast Vinyl-  (روش راحت‌تر)

با ریختن وینیل مایع به قالب‌های ورقی نرم، فیلم قالبی تهیه می‌شود. با عبور این ماده از میان کوره، حلال موجود در آن تبخیر شده تا ماده‌ی جامد باقی مانده، فیلم را تشکیل دهد. هنگامی که فیلم از کوره بیرون می‌آید آماده‌ی دریافت لایه‌ چسبدار است. فیلم‌های قالبی برای مصرف outdoor دوامی حدود چهار تا هفت سال را داشته و تصویری که توسط این فیلم‌ها محافظت می‌شود نسبت به فیلم‌های صیقلی دیرتر محو می‌شوند؛ زیرا ساختار فیلم‌های قالبی دارای پیگمنت‌های بهتر و تثبیت کننده‌‌ی UV است. مضاف بر اینها، فیلم قالبی ثبات بیشتری داشته، روشی راحت‌تر بوده و ضد چروک و انبساط نیز هست.

Saran Wrap:

بیشتر با نام تجاری کلینگ فیلم (Cling Film) شناخته شده است، لایه‌ بسیار نازک پلاستیک منعطف که جهت بسته‌بندی به کار می‌رود (مانند سلفون) – سَرَن به رزین ترموپلاستیکی گفته می‌شود که ماده‌ اصلی ساخت این محصول است.

https://www.linkedin.com/in/mohammadreza-mehdizade

09101436763