مشاهده افرادی که در زمان روزه‌داری به آرامش روحی و روانی می‌رسند، پژوهشگران مسلمان و حتی غیرمسلمان را بر آن داشته که به تحقیقات علمی در این زمینه دست بزنند.
در واقع براساس پژوهش‌های علمی، روزه‌داری سبب آرامش روحی شده و استرس و نگرانی را از انسان روزه‌دار دور می‌کند.این امر مسلما تنها در سایه گرسنگی و تشنگی های بی هدف و بدون احساسات پاک معنوی میسر نخواهد شد.
ارتباط معنوی انسان با معبود و توکل بر او باعث نوعی نشاط روانی در فرد می‌شود. در واقع آنچه که در سیستم عصبی انسان رخ می دهد و به صورت انواع رفتارها بروز می‌کند، بستگی به ترشح مواد میانجی سیستم عصبی دارد.
این مواد میانجی سیستم عصبی که نورو ترنسمیتر نام دارند با انتقال پیام‌های عصبی و نیز با کم و زیاد شدن باعث بروز خلق و خوی هر فرد می‌شوند. تکیه بر قدرتی برتر و والا با بالا بردن سطح نورو ترنسمیتر‌های خاصی در سیستم عصبی موجب از بین رفتن حس بی‌پناهی و ایجاد نوعی آرامش در فرد می‌شود.
محققان اروپایی با بررسی تاثیر روزه در مسائل روحی افراد روزه‌دار دریافتند که با پررنگ‌تر شدن اصول معنوی در ماه رمضان، بسیاری از مسائل روحی آنها ازجمله وسواس، افسردگی، پرخاشگری و... کاهش چشمگیری می‌یابد.
روزه، تمرینی برای " نه " گفتن
یکی از اثرات روحی روزه‌داری، پاسخ منطقی به امیالی است که پروردگار به آن امر و نهی کرده است. اینجاست که انسان به خاطر آن نیروی برتر به خود"نه" می‌گوید. شاید در بسیاری از شرایط زندگی، نه گفتن سخت باشد، اما اگر عادت کنیم که با خواسته خود یا دیگران موافقت کنیم، روزی فرا می‌رسد که دیگر به مزاحمت‌های فکری خود و خواسته‌های نگران‌کننده دوستان و اطرافیان هم نمی‌توانیم نه بگوییم، اما در روزهای پرفیض ماه رمضان تمرین می‌کنیم که با دلیل و منطق، خواسته‌ها را به زمان خاص خودش موکول کنیم و در مقابل آشامیدن و خوردن بگوییم باشد تا زمان افطار.
این گونه است که اعتماد به نفس و قاطعیت خود را نیز تقویت خواهیم کرد. محققان روان‌شناس معتقدند که توانایی هر فرد در برخورد صحیح با احساسات و امیال سبب پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد می‌شود.هنوز فرصت هست و در روزهای باقیمانده این ماه برکت می‌توان خودسازی را تمرین کرد.